Voor de kennis van de oude kartographie van de Guiana's is het laatste decennium van de vorige en het begin van deze eeuw buitengewoon vruchtbaar geweest. Dat tijdperk zag reproducties van kaarten verschijnen in zoo rijken overvloed en van zoo voortreffelijke uitvoering als alleen de regeeringen van groote rijken zich kunnen veroorloven.
Tot die publicaties hebben aanleiding gegeven de grensgeschillen in de Guiana's, van ouds het klassieke land voor zulke geschillen. Dat nut hebben de grensgeschillen ten minste gehad.Vóór Engeland, op aandrang van de Vereenigde Staten van Noord-Amerika, er toe overging het grensgeschil tusschen Britsch Guiana en Venezuela aan scheidsrechterlijke beslissing te onderwerpen, verschenen in 1897 te Washington de ‘Report and accompanying papers of the Commission appointed by the President of the United States to investigate and report upon the true divisional line between the Republic of Venezuela and British Guiana’. Het 4de deel van deze uitgave is een atlas bevattende 76 kaarten, loopende van 1534-1789. Van meer belang nog voor de geographie der Guiana's is het derde deel van het rapport, 517 bladzijden tellend en in 't bijzonder als geographical aangeduid. De in den atlas voorkomende kaarten zijn op 13 na (n.l. de nummers 2, 3 en 5-15) ook te vinden in den atlas in 1898 te Baltimore verschenen als vol. 4 van de stukken betreffende de ‘Venezuela-British Guiana boundary arbitration’. Deze atlas bevat 15 kaarten (nos. 77-91) welke niet in de andere voorkomen, in het geheel dus 78 kaarten. Voorts werd nog in 1898 aan de arbitrale rechtbank overgelegd een atlas bevattende 32 kaarten.
Engeland legde bij de documenten voor deze rechtbank een atlas over, uitgegeven te Londen in 1898, bevattende 51 kaarten loopende van 1599-1886. Later nog een atlasje van 8 kaarten loopende van 1761-1897.
Nog rijker kaartenmateriaal werd den arbiter in het grensgeschil tusschen Fransch Guiana en Brazilie, den Zwitserschen Bondsraad, voorgelegd. Van Braziliaansche zijde een atlas (Parijs 1899-1900) bevattende 104 kaarten, loopende van 1500-1707; een andere uitgave van 1900 bevat dezelfde kaarten, maar ze zijn kleiner en gevouwen. De tweede memorie aan den scheidsrechter voorgelegd, ging vergezeld van een atlas (Bern 1899) met 88 kaarten, loopende van 1536-1860. Bij de van Fransche zijde ingediende memorie behoorde een atlas (Parijs [1899]) inhoudende 39 kaarten, loopende van 1544-1864. Aan de uitspraak van den scheidsrechter (1 Dec. 1900), die ook eenige kaarten bevat, ging vooraf een magistrale historische en geographische studie.
Daarna was het grensgeschil tusschen Brazilie en Britsch Guiana aan de orde; scheidsrechter de Koning van Italië. Brazilie voegde bij zijn memorie een atlas (Parijs 1903) inhoudende 85 kaarten, loopende van 1560-1901. Van Engelsche zijde werd een atlas (Londen 1903) overgelegd inhoudende 25 kaarten loopende van 1691-1846; daarna bij de contramemorie een atlas (Londen 1903) bevattende 37 kaarten, loopende van 1832-1894.
De atlassen zijn te vinden deels in de Bibl. v.h. Dep*. v. Koloniën, deels in die van het Vredespaleis.
Den inhoud der atlassen vindt men, behalve in de atlassen zelve, opgesomd o.a. in ‘A list of geographical atlasses in the Library of Congress’, Washington 1909. De kaarten zijn bijeengebracht uit een groot aantal archieven en bibliotheken.
Daar Suriname het middelste der drie Guiana's is en de grensgeschillen liepen tusschen Britsch- en Fransch Guiana en de aangrenzende landen, zijn vele der kaarten in de genoemde verzamelingen zoo gereproduceerd, dat Suriname geheel of gedeeltelijk wordt afgesneden. Voor Nederl. Guiana hebben de atlassen dus niet even groote waarde als voor de andere Guiana's.
Bij het geschil tusschen Fransch- en Nederl. Guiana (zie GRENZEN enz.) zijn de aan den scheidsrechter voorgelegde kaarten niet gedrukt.
Een aantal kaarten van Suriname in oude atlassen, enz. is door Dr. H.D. Benjamins opgesomd en kortelijk besproken in het artikel ‘De grenzen v. Nederl. Guiana’ (T.A.G. Dec. 1898).
Terecht kon J.W. IJzerman in een artikel in het T.A.G. 1911 no. 4 van de Guiana's sprekende, zeggen: ‘Het is verbazend, hoeveel er in het begin der 18de eeuw in deze streken gemeten en in kaart gebracht is.’ Om zich hiervan te overtuigen heeft men slechts een blik te slaan in den ‘Inventaris der verzameling kaarten berustende in het Rijksarchief’, 's Gravenh. 1867. De hoeveelheid daar bewaarde manuscript-kaarten van Suriname en ook van Curagao - zoowel algemeene als bijzondere - is verbijsterend. En dat zijn allen kaarten, gegrond op werkelijke opmetingen (zie ook LANDMETEN EN LANDMETERS).
Voor zooveel betreft kaarten van vóór de 18de eeuw, kan men zeggen dat, met een enkele uitzondering, behoorlijke opmetingen daaraan niet tot grondslag hebben gestrekt. De phantasie der geografen heeft hier ruim baan gehad. Bij de bestudeering der oude kaarten van Guiana in het algemeen zij men dan ook indachtig aan de waarschuwing van Alexander von Humboldt in diens opstel, ‘Ueber einige wichtige Punkte der Geographie Guyanas’, opgenomen in de ‘Nouvelles Annales des Voyages’, Paris 1837 en in Robert Schomburgk's ‘Reisen in Guiana und am Orinoko, während der Jahre 1835-1839’, Leipzig 1841: ‘Man muss mit der Synonymie dieser barbarischen Gebirgs- und Flussnamen sehr gewissenhaft sein; denn wenn die Karten von Guyana, wie schon La Condamine gesagt hat ‘von eben so falschen als umständlich angegebenen Einzelheiten wimmelm’, so ist oft die ausserordentliche Ungenauigkeit der Nomenclatur und der Wunsch, für jeden Namen einen Fluss zu schaffen, Schuld daran’.
Meer dan historische waarde hebben die oude kaarten dan ook niet. Als zoodanig hebben zij bij de bestudeering der grensgeschillen haar nut gehad. Voor hem die de oude kartographie der Guiana's wil bestudeeren, bieden de genoemde kaartenverzamelingen een onuitputtelijke bron.
De kaarten van Suriname en van de W.I. Eilanden, die hieronder opgenoemd zullen worden, berusten direct of indirect op meer of minder nauwkeurige opnemingen. Met enkele uitzonderingen zullen dat kaarten zijn, die in druk zijn verschenen. De talrijke reproducties, hetzij als afzonderlijke kaarten, hetzij in reisbeschrijvingen of in atlassen, worden niet opgenoemd. Het Rijks-archief bezit een zeer groot aantal manuscriptkaarten, opnemingen van de kust, van rivieren, plantages, versterkingen, enz., grootendeels afkomstig van de voormalige W.I. Compagnie.
Men zie den vorengenoemden Inventaris alsook het in 1914 verschenen eerste supplement. Ook het Ministerie van Marine bezat een rijke verzameling zee- en kustkaarten, gedeeltelijk ook in manuscript, op onze W.I. koloniën betrekking hebbende. Men zie den in 1872 verschenen catalogus. De verzameling bevindt zich thans in de Amsterdamsche Universiteits-bibliotheek. De Bibliotheek van het-Dept. v. Koloniën bezit eveneens een belangrijke verzameling oude en nieuwe kaarten van de W.I.
Koloniën; de universiteitsbibliotheek te Leiden vele oude kaarten van Zuid-Amerika en Suriname (collectie Bodel Nyenhuis). Opgemerkt worde dat de meeste oudere kaarten van Suriname het noorden onderaan hebben.
Zeekaarten
en kustkaarten
Voor de oudere opnemingen zij verwezen naar de genoemde bronnen. Hier volgt een lijstje van de actueele kaarten, waarbij worde opegemerkt dat geen van onze koloniën in De West door onze opnemings-vaartuigen geregeld opgenomen is; de kaarten zijn samengesteld uit verschillende min of meer schetsmatige gegevens, hetzij kleine locale opnemingen van oorlogsschepen, die daar in station waren of naar gegevens samengesteld op het Hydrographisch Bureau der Marine (zie voorts T.A.G. 2de serie, dl XXIV, 1907.
Landkaarten
Suriname.
Alleen de belangrijkste.
1. Caerte ofte vertooninge van de Rivieren van Suriname en Commewyne met verscheyde creken uyt deselve spruytende, als Para, Surinoo en Cotteca ende ander meergelyck die nu tegenwoordich bewoont werden. Anno 1671. Schaal van 6 mijlen of 4 Uyren gaens = 140 m.m. Groot 0,515 * 0,40 M. Met de namen der plantages en der eigenaars. Zonder naam van drukker of uitgever. Koperdruk. (Aanwezig in het Rijksarchief en in de verzameling van Jhr. J.W. Six te 's Gravenh.). Vermoedelijk de oudste kaart van Suriname, die op behoorlijke opneming berust. Baron Mulert vermoedt dat de kaart door den landmeter Willem Mogge is vervaardigd (zie verder LANDMETEN EN LANDMETERS).
2. Een latere uitgave van dezelfde kaart, eenigszins aangevuld, van 1677, mede in het bezit van Jhr. Six. Dit exemplaar is gekleurd en met de pen bijgewerkt (zie de verkleinde kopie in T.A.G. 15 Jan. 1913).
3. Landkaart van de Land Streeken Cottica Comowini en Suriname alles nauwkeurig afgetekent. Door A. Maars, groot 0,465 * 0,360 M. (Komt voor in Herlein's Beschr. v.d. Volk-Plantinge Zuriname, Leeuwarden 1718).
4. Caerte van de rivieren van Suriname en Commowine met derselver uytstroomende Creecken met alle de landen soo verre deselve bewoonde worden. Velschillende mijlschalen, groot 0.50 * 0.69 M. Koperdruk. Zonder
plaats of jaar. Het fort Nw. Amsterdam, waarvan de bouw in 1734 werd aangevangen, staat er nog niet op; vermoedelijk is de kaart dus van vóór dat jaar.
5. Nieuwe kaart van Suriname, vertonende de stromen en landstreken van Suriname, Commewini, Cottica en Marawini, gelegen in Zuid-Amerika op de Custen van Caribana 6 gr. benoorden de Linie Equinoct enz. Schaal van 7 Duitsche mijlen = 90 m.m. (4° 10' - 6° 20' N.B.). Groot 0.395 x 0.505 M. Met de namen der plantages en der eigenaars. Koperdruk. Uitg. J. Ottens, Amst.
z.j. [Eerste helft 18de eeuw]. In het Rijks-archief aanwezig een gekleurd en een ongekleurd exemplaar.
6. Alexander de Lavaux. Generale Caart van de Provintie Suriname, rivieren en districten met alle ontdekkingen van militaire togten, mitsgaders de groote der gemetene plantagien, gecarteert op de nauwkeurigste waarnemingen. Anno 1737. Zonder naam van drukker. Koperdruk. Met prachtigen vruchtenrand, de wapens der bewindhebberen, het wapen der Vereenigde Nederlanden en dat van Suriname en de namen van de eigenaars der plantages. Schaal van 8 Surin. mijlen = 190 m.m. Groot met den rand 189,5 x 164 c.M. Op de kaart kartons van den landmeter Abraham Maas. In de coll. Six bevindt zich een prachtexemplaar op witte zijde gedrukt, dat o.a. te zien was op de Kol. Aardr. Tentoonstelling te Amst. 20 Sept. - 31 Oct. 1913.
Van dezelfde kaart komen twee andere Hollandsche uitgaven voor, zonder jaar, en met eenigszins anderen titel; de eerste ‘door last, op kosten en met approbatie der E.E. Heeren Directeurs van de Societeit’ geteekend door A. de Lavaux en ‘in 't koper gebragt door H. de Leth’, Amst.; de tweede uitgegeven bij Covens en Mortier (beide aanwezig in de bibl. v.h. Dept. van Koloniën, de eerste ook op het Rijks-archief te 's Gravenh.). Voor de tweede vermoedt de List of Maps of America in the Library of Congress, Washington 1901, het jaar 1725. De oudste manuscriptkaart van de Lavaux in het Rijksarchief is van 1731. Het Kon.
Inst. v.d. Taal-, Landen Volkenk. v. Ned. Indië bezit een Fransche uitgave van de kaart zonder plaats of jaar (Zie Catalogus door W.C. Muller, 's Gravenh. 1913).
7. Nieuwe Kaart van de Colonie van Suriname, met alle derzelver rivieren, kreeken, enz. Schaal van 1500 Kettingen, ieder van 66 Rijnlandsche voeten = 103 m.m. Groot 0,54 x 0,41 M. Komt voor in Philip Fermin's, Nieuwe algem. Beschr. v.d. Col. v. Suriname, Harlingen 1770, waarin een lijst van de plantages, die op de kaart zijn aangegeven.
8. Christoph van Henemann. Kaart van de Colonie van Suriname, leggende in de Landschap Cajana op de vaste kust van Suyd Amerika; strekkende van de rivier Sinamary tot aan De rivier Canje, zijnde deese twee rivieren de regtmatige Limiten tusschen de Besitting der Franschen en de Nederlandsche Colonie van Berbice, enz. Verschillende mijlschalen, 3 Duitsche mijlen = 142 m.m. Groote manuscriptkaartin acht bladen, in het Rijks-archief aanwezig (no. 1674), in 1771 vervaardigd op last van den gouv. Nepveu. Blijkens een aanteekening van Henemann op de kaart hadden de Franschen wederrechtelijk een versterking gebouwd op den rechteroever van de Marowijne, nabij de monding.
9. J.C. Henemann. Kaart van de Colonie Suriname en de onderhoorige rivieren en Districten, zoverre derselver ontdekkingen nu zyn strekkende met de tot Culture gebragt zynde Landen en Plantagiën, enz. Schaal vau 1 Duitsche mijl = 40 m.m. (3°-6° 20' N.B. en 319° 50'-324° O.L. van Teneriffe). Gerard Hulst van Keulen, Amst. 1784. Koperdruk. Onder de verschillende schalen op deze kaart vindt men aangeteekend de Indiaansche ‘Arie Ly van 1500 Rijnl. voet of 625 passen’ en de Indiaansche ‘Lickie Poe van 15.000 Rijnl. vt. of 6250 passen.’ Van Sypesteyn. Beschr. v. Suriname, 's Gravenh. 1854 teekent bij de vermelding van deze kaart het volgende aan: ‘Van 1774-1784 was hij met 14 landmeters daaraan werkzaam. Op de oorspronkelijke kaart, waarvan nog slechts eenige exemplaren bestaan, zijn de wapens der bewindhebbers geteekend’.
10. J.C. Henemann. Kaarten van het bewoonde en bebouwde gedeelte der Colonie Suriname in groot bestek, met verzamelingsblad. 1787. Manuscriptkaart. Eenig exemplaar, berust in het Rijks-archief (no. 1678). Honderd veertig bladen, groot
0.93 x 0.58 M., het verzamelingsblad (twee bladen) groot 0.98 x 0.63 M. Dit blad is verdeeld in zes vakken A-F, ieder vak is twintig ruitswijze langwerpige vierkanten I-XX; behalve deze behooren tot een appendix nog twintig dergelijke kaarten; op elk blad staan de namen der eigenaars of die der plantages, zoomede de grootte in akkers. In de inleiding van bovengenoemden Inventaris schrijft Leupe dat deze kaarten door Henemann vervaardigd zijn naar zijn groote kaart (van 1784) op last van directeuren in hunne vergadering van 18 April 1887 ‘ten einde daaruit ten allen tijde, hetzij bij het uitgeven van nieuwe landerijen, hetzij bij geschillen wegens limieten of limietscheidingen tusschen bijzondere eigenaars, hetzij bij eenig onderzoek omtrent de buitenlandsche defentie der colonie, met meerder zekerheid te kunnen oordeelen, dan uit de algemeene kaart doenlijk is’.
11. J.H. Moseberg. Nieuwe speciaal kaart van de Colonie Suriname met de tot de cultuure gebragd zijnde Landen en Plantagiën. Schaal van 1400 Kettingen a 66 R.v. = 270 m.m. 1801. Koperdruk. Met aanwijzingen, de namen der plantagiën en der grootte in akkers (alleen de oude kolonie). Met plan van Paramaribo.
12. Js. van den Bosch. Kaart van het Bebouwde gedeelte van Surinamen. Schaal van 2 Duitsche mijlen = 45 m.m. Daarop een karton: Algemeen Kaartje van Surinamen. Uitvoerige lijst van de nummers, de namen en de grootte der plantages. Deze gegraveerde kaart komt voor in den atlas, behoorende bij het werk. van v.d. Bosch ‘Nederl. Bezittingen in Azia, Amerika en Afrika’, 's Grav. en Amst. 1818.
13. Mabé. Generale Kaart der kolonie Suriname, hoofdzakelijk voorstellende de tegenwoordige bebouwing dier kolonie, vervaardigd naar vroegere en eigene opmetingen tot het jaar 1832. Amst. 1835. Schaal van 40.000 M. = 105 m.m. Behoort bij Teenstra's werk De Landb. in de kol. Suriname, Gron. 1835.
14. P. Baron Melvill van Carnbée. Carte générale des possessions Néerlandaises aux Indes Occidentales. Leiden 1846. (Komt voor in den Moniteurdes Indes).
15. Jhr. C.A. van Sypesteyn. Kaart van de Kolonie Suriname, enz. Uitgegeven in het jaar 1784 door den Ingenieur J.C. Heneman. Verbeterd, naar den tegenw. toestand der kolonie gewijzigd enz. Schaal 1:194.000. Met plan van Paramaribo. In steen gegraveerd en gedrukt op het Topogr. Bureau van het Ministerie van Oorlog. 1850 (vier bladen).
16. G.W.C. Voorduin. Schetskaart van de kolonie Suriname of Nedsch. Guiana. Schaal 1:1.000.000. Met plan van Paramaribo. Steendruk. Amst. 1860. Behoort bij de ‘Gezigten uit Neerlands West-Indië’ (zie PLAATWERKEN).
17. Kaart van Suriname. Naar de opmetingen gedaan in de jaren 1860-1879 door
J.F.A. Cateau van Rosevelt en J.F.A.E. Van Lansberge. Schaal 1:200.000. Lithographie. Met kartons: De Boven Marowyne, schaal 1:500.000, tot ± 2°
N.B. Kaart van Nw. Rotterdam, met aanduiding van het weggespoelde deel en
van de nieuwe vestigingsplaats Nieuw Nickerie. Schaal 1:20.000. Kaart van Paramaribo, schaal 1:10.000. Zonder plaats; 10 bladen (1882). Van de oorspronkelijke kaart op een schaal van 1:100.000, in 32 bladen, berust een exemplaar in manuscript in de bibliotheek van het Dept. v. Koloniën, een tweede op het domeinkantoor te Paramaribo, als legger bij uitgifte van gronden in concessie.
De opmetingen voor deze kaart, die grootendeels het werk is van Rosevelt, bestonden behalve uit de opneming der hoofdrivieren door middel van kompas, log en afstandsschattingen, uit astronomische plaatsbepalingen. Van 51 punten werd lengte en breedte, van 21 punten alleen de lengte en van 14 punten alleen de breedte bepaald. Met uitzondering van de Marowijne, geeft de kaart alleen de noordelijke helft der kolonie, tot 3° 58' N.B. Het eigendomsrecht op de kaart is in 1880 door de Nederl. regeering, bij wet van 1 Aug. 1880. Stbl. no. 129, gekocht (zie LANDMETEN, enz. en Handelingen Tweede Kamer, 1879-1880, Bijlagen 164). Zij geldt - herhaaldelijk aangevuld - als de officieele kaart van Suriname.
Zie over deze kaart T.A.G. IV, 1880 en V, 1881. Meded. Het rapport aan de regeering uitgebracht door W. Beyerinck en F. de Bas, alsook de nadere inlichtingen van Van Rosevelt naar aanleiding van dat rapport, zijn niet gepubliceerd.
18. Kaart van Suriname met naamlijst der in ontginning zijnde plantages. Schaal 1:800.000. Ontworpen en geteekend door J. Kuyper, gegraveerd door D. Heye. Uitgegeven door en voor rekening van de Vereeniging voor Suriname. ['s Gravenh.] Z.j.
19. Prins Roland Bonaparte. Colonie de Suriname. Schaal 1:1.250.000 en Région littorale de la Colonie de Suriname. Schaal 1:500.000. Deze kaart loopt tot 4°. 20' N.B. Beide kaarten komen voor in zijn boek ‘Les Habitants de Suriname’, Paris 1884.
20. K. Martin. Eerste proeve van eene geognostische overzichtkaart van Suriname. Schaal 1:1.600.000. Niet zuidelijker dan 4° 20' N.B. (T.A.G. Verslagen en andere mededeelingen, 2e serie, dl. V, 1888).
21. Kaart van Guiana, Engelsch, Nederlandsch en Fransch. Naar de beste bronnen en eigen opnemingen geteekend in 1888 door W.L. Loth. Gouvernements-Landmeter in Suriname. Schaal 1:1.000.000 Amst. 1889. Met plans van de drie hoofdsteden.
22. Kaart van Suriname, aanwijzende de verdeeling in districten. Schaal 1:1.000.000. Bijlage EE. Kol. Verslag 1898. Zie over deze kaart T.A.G. 1899, dl. XVI, blz. 544.
23. Kaart van Suriname, met de opmetingen van J.F.A. Cateau van Rosevelt en J.F.A.E. van Lansberge, aangevuld tot 1898 met die van- en geteekend door W.L. Loth, Gouvernements-landmeter in Suriname. Schaal 1:500.000 Amst. 1899. In kleurendruk. Met karton: Nederl. W.I. Koloniën en een Handleiding bij de kaart. De Marowijnekreek is geteekend als voortzetting van de Lawa en de Nieuwe Rivier als die van de Corantijn, waarbij voor eerstgenoemde kreek de kaart van Coudreau, voor de Nieuwe Rivier die van Barrington Brown gevolgd is (vgl. GRENZEN VAN SURINAME, enz). Zie over deze kaart T.A.G. 1899, dl. XVI.
24. J.J. ten Have. Schoolkaart van Nederlandsch West-Indië. Uitgave van Joh. Ykema, 's Gravenh. 1900. Gekleurde kaart. Suriname op een schaal van 1:500.000. Curaçao schaal 1:100.000 en een algemeen kaartje van de Ned. W.I. Eilanden.
25. G.C. du Bois. Geologische Karte von Surinam. Schaal 1:500.000. Alleen het gedeelte tusschen Saramacca en Marowijne en niet zuidelijker dan 4° N.B. Komt voor in zijn boek ‘Geologischbergmännische Skizzen aus Surinam’, Freiberg in Saksen, 1901.
26. De kaarten van de onderscheidene Surinameexpedities (zie ONDERZOEKINGSTOCHTEN) verschenen in het Tijdschr. v.h. Aard. Genootschap, waarbij voor het eerst triangulatie is toegepast:
1902 L.A. Bakhuis. Kaart van het bovenstroomgebied der Coppename. Schaal 1:200.000;
1904.A.J. van Stockum. Bovenstroomgebied van de Saramacca. Schaal 1:200.000;
1905.A. Franssen Herderschee. Kaart van het tot Suriname behoorende stroomgebied van Lawa, Litanie en Gonini. Schaal 1:500.000;
1905. A. Franssen Herderschee. Kaart van het tot Suriname behoorende stroomgebied van Lawa en Tapanahoni. Schaal 1:500.000;
1908. H. Bisschop van Tuinen. Kaart van Zuidwest Suriname, naar de nieuwste gegevens bewerkt. Schaal 1:200.000;
1910. J.G.W.J. Eilerts de Haan. Bovenstroomgebied van de Suriname. Schaal 1:199.200;
1912. C.C. Käyser. De Corantijn. Schaal 1:500.000.
27. De geologische kaarten van de mijn-exploratie van gouvernementswege in het Kol. Verslag 1907 en 1908.
28. Kaart van Suriname. Schaal 1:1.000.000, behoorende bij E. Middelberg's Geologische en technische aanteekeningen over de goudinsdustrie in Suriname, Amst. 1908.
29. Schetskaart aangevende de in verschillende tractaten en uitspraken vastgestelde grenzen der 3 Guyana's en de uitkomsten van de aardrijkskundige onderzoekingen. Schaal 1:4.000.000, 's Gravenh. 1908. In kleurendruk. Bijlage van de Memorie van Antwoord betreffende het tusschen Nederland en Brazilië gesloten grensverdrag van 5 Mei 1906.
30. Kaart van Suriname. Schaal 1:1.000.000, Amst. 1910. Behoort bij ‘Gegevens betreffende Suriname’. Algem. en intern. tentoonst. van Brussel 1910. Deze kaart komt, met eenige kleine wijzigingen, ook voor in het Rapport over den econ. en financ. toestand der kol. Suriname. 's Gravenh. 1911 (zie SURINAME-COMMISSIE).
31. Suriname. Schaal 1:1.040.000. Met karton: Plantagen der Commewyne, schaal 1:390.000. Geograph. Anstalt von Wagner & Debes, Leipzig. Zendingskaart: aanwijzing van de vroegere en tegenwoordige stations, enz. der Evang. Broedergemeente. Komt voor in H. Weiss' boek ‘Ons Suriname’, Utr. 1911.
32. Kaart van Suriname, 1:500.000, waarop de tot heden bekende geologische gegevens zijn aangegeven. Samengesteld door Prof. J.A. Grutterinck m.i. 1913 (Manuscript-kaart, ingezonden door het Kon. Ned. Aardr. Genootsch. op de Kol. Aardr. Tentoonst. te Amsterdam, van 20 Sept.-31 Oct. 1913. Catalogus no. 327).
33. J. Schokkenkamp. Kaart der ontdekkingstochten en wetenschappelijke reizen in Suriname, 1836-1911. Schaal 1:500.000, samengesteld aan het Geogr. Inst.
der Rijksuniversiteit te Utrecht. (Manuscript-kaart, ingezonden als no. 32. Catalogus no. 502).
34. Kaart van Suriname bedoeld in art. 2 § 1 van de balataverordening 1914 (G.B. no.51) en aangevende verdeeling in perceelen. Schaal 1:1.000.000.
35. Overzichtskaart van Suriname. Samengesteld door den Chef der Opnemingsbrigade van Suriname [F.E. Spirlet] 1913. Schaal 1:800.000. Voor de samenstelling van deze kaart zijn gebruikt de kaarten hierboven genoemd sub 17, 23 en 26, alsmede de kaart van Dr. H. van Cappelle en C. van Drimmelen van het stroomgegied van de Nickerierivier (zie Dr. H. van Cappelle ‘De Binnenlanden van het District Nickerie, Baarn 1903). De overzichtskaart verscheen in Oct. 1915 bij J. Smulders & Co. den Haag. De Litani is voorgesteld als de voortzetting van de Lawa, de Nieuwe Rivier als die van de Corantijn.
36. Katholiek Suriname. Schaal 1:1.000.000. Met Plan van Paramaribo, schaal 1:25.000. Beiden met aanwijzing van de staties, de kerken, de scholen en de plaatsen waar geregeld kerk wordt gehouden. Bijvoegsel van de ‘Volksmissionaris’ van 15 Maart 1916, afl. 4. Roermond.
De Nederl. Antillen.
Het aantal kaarten van de West-Indische eilanden in het algemeen is verbijsterend.
De niet volledige opsomming in de List of Maps of America, hiervoren sub 6o genoemd, beslaat 14 bladzijden. De kaarten van onze W.I. Eilanden in oude atlassen en reisbeschrijvingen worden hier, als van weinig belang, niet genoemd. Een uitzondering zij veroorloofd voor de kaart bij Johannis de Laet (zie aldaar), gereproduceerd door J.H.J. Hamelberg, De Nederlanders op de W.I. Eilanden, (Benedenw).
Amst. 1901: ‘Cvracao Eylandt’. Op de kaart vindt men de baaien, de binnenwateren en eenige vervallen plaatsjes uit den Spaanschen tijd. De beschrijving van De Laet is door Hamelberg afgedrukt in de bij evengenoemd werk behoorende ‘Documenten’. Verder zijn te noemen:
1. Nieuwe Afteekening van het Eyland Curaçao. Vertoonende alle desselfs geleegentheden Amst. z.j. [omstreeks 1720]. Gerard van Keulen. Verschillende mijlschalen. 3 D.m = 140 m.m. Groot 0,525 x 0,60 M. Koperdruk. Met gezicht op het Fort Amsterdam, landverkenningen en aanteekeningen. Afzonderlijk plan: 'T Fort Amsterdam en 't Inkoomen van Baya St. Anna enz. Groot 0,44 x 0,13 M.
2. Kaart van het Eiland Curaçao. Door A.v. Krevelt gegraveerd. Schaal 3 D.M. = 45 m.m. Met karton: De Haven en 't Kasteel van Curaçao, groot 0,14 x 0,148
M. Komt voor in J.H. Hering's Beschr. v.h. Eiland Curaçao enz. Amst. 1779.
3. Js. van den Bosch. Kaart van het eiland Curaçao. Schaal 15 D.M. = 64 m.m. Met kartons: Algemeene kaart der Caraïbische Eilanden en plan van het Fort Amsterdam op Curaçao. 1818. In den hiervoren sub 12 genoemden atlas.
4. De luit. gen. Baron C.R.T. Krayenhoff (Zie KRIJGSMACHT, blz. 428) liet door de officieren van zijn gevolg de Benedenw. Eilanden topographisch en trigonometrisch opnemen en voegde bij zijn in Oct. 1825 aan den Koning ingediend rapport een groote atlas met kaarten en plans (Zie ook Versl. en Meded. d. Kon. Akad. v. Wetensch. te Amst. 1860 Dl. X, blz. 308). de kaarten zijn niet in druk verschenen. Afschriften van de rapporten bevinden zich in het archief van het Geol. Mineral. Museum te Leiden. De atlas is echter noch daar, noch in het Rijks-archief te 's Gravenh.
5. Kaart van het Eiland Curaçao benevens een plan van de Stadt en Haven, alles volgens de laatste oorspronkelijke waarnemingen en opmetingen tezamen gesteld. Schaal 1:100.000 Gegrav. door D. Veelwaard Jr. Amst. Wed. G. Hulst van Keulen. 1836. Koperdruk.
6. Kaart als voren, naar de teekening van R.F. van Raders. Amst. Wed. G. Hulst van Keulen 1836.
7. Kaart als voren, verbeterd door R.F. van Raders. Amst. Wed. G. Hulst van Keulen. 1838. Latere uitgave van 1871. De herziene uitgave van 1886 verscheen bij Seyffardt te Amst.
8. J. Kuyper. Eiland Curaçao. Schaal 1:200.000 [niet 20.000, zooals op de kaart staat]. Met karton van de St. Annabaai. Schaal 1:20.000. T.A.G. Dl. VI. 1882.
9. Prof. K. Martin. Geologische Karte von Curaçao. Maasstab 1:150.000. Steendr. van P.W.M. Trap, Leiden. Komt voor in zijn Bericht über eine Reise nach Niederl. West-Indien und darauf gegründete Studien. Leiden 1888, zweiter Theil. Ook verschenen in T.A.G. Tweede Serie, Dl. IV. 1886. Afd. Versl. en aardr. Mededeelingen.
10. J.J. ten Have. Schoolkaart van Nederlandsch West-Indië. Zie hiervoren no. 24.
11. Topographische Kaart van Curaçao. Schaal 1:20.000. Lithographie. Den Haag, J. Smulders & Co [1911]. 18 bladen, benevens 1 blad ‘Verklaring derteekens’, in omslag, waarop Bladwijzer. Schaal 1:200.000. Zie over deze voortreffelijke, door het Departement van Koloniën uitgegeven kaart ONDERZOEKINGSTOCHTEN, enz.
12. Kaart van het eiland Curaçao benevens een plan van de stad en haven. Met toestemming van het Departement van Koloniën bewerkt naar de Topographische Kaart. Schaal van de kaart 1:100.000, van het plan 1:20.000 Lithographie. Seyffardt. Amst. 1911 (Eén blad in omslag).
13. Kaart van het stadsdistrict van het eiland Curaçao. Schaal 1:5000. Twee bladen. Den Haag. J. Smulders & Co [1912]. Zie ONDERZOEKINGSTOCHTEN, enz. blz. 533.
14. Overzichtskaart van de terreinen op het eiland Curagao waarop de systematische damaanleg heeft plaats gehad, geteekend door A.J.C. Henriquez. Schaal 1:50.000. Bijlage H. van het Kol. Verslag van Curaçao, 1912.
15. Kaart van het eiland Aruba, gevolgd naar de opmeting in den jare 1820 gedaan onder directie van den kapitein ter zee W.A. van Spengler en in den jare 1825 met verscheidene nieuwe bepalingen verrijkt door den kapitein R.F. van Raders. Schaal 1:72.000. Gevoegd bij C.G.C. Reinwardt's ‘Waarnemingen aangaande de gesteldheid v.d. grond v.h. eiland Aruba en het goud aldaar gevonden’ (Nieuwe Verhand. d. eerste klasse v.h. Kon. Nederl. Inst. v. Wetensch. enz. te Amst. Deel I. 1827).
16. Map of the Island Aruba. With its gold mines. Scale 1 ½ inches to a mile. Litho. Whiteman & Bass. London. z.j. Uitgegeven door The Aruba Island Gold Mining Company, Limited, registered July 4th 1872.
17. Prof. K. Martin. Geologische Karte von Aruba. Maasstab 1:100.000. Te vinden als no. 9.
18. Topographische Kaart van Aruba. Schaal 1:20.000. Lithographie. Den Haag. J. Smulders & Co [1913]. 8 bladen benevens 1 blad ‘Verklaring der teekens’, in omslag, waarop Bladwijzer. Schaal 1: 133.000. Zie ONDERZOEKINGSTOCHTEN, enz.
19. Carte de l'ile de Bon-Aire, dressée au mois d'Otobre 1866 d'après les ordres du Gouverneur de Curaçao par A. Conradi et E.E. Jarman. Échelle 1:80.000. Lithographie. Behoort bij het geschrift van A.M. [Chumaceiro]. Het eiland
Bonaire. Omschrijving der kavels en voorwaarden van verkoop van het meerendeel der domeingronden en zoutpannen aldaar, op 1 Sept. 1868, enz. 's Gravenh. 1867.
20. Prof. K. Martin. Geologische Kartev on Bonaire. Maasstab 1:150.000. Te vinden als no. 9.
21. Topographische Kaart van Bonaire. Schaal 1:20.000. Lithographie. Den Haag, J. Smulders & Co [1915] 10 bladen in omslag waarop Bladwijzer. Schaal 1:150.000. Zie ONDERZOEKINGSTOCHTEN, enz.
22. J. Dornseiffen. Kaart van het eiland St. Martin. Lithographie. Uitgeg. door C.L. Brinkman te Amst. en J.L. Beyers te Utr. Schaal 1:42.000. T.A.G. VII, 1883. De kaart geeft het geheele eiland. Dornseiffen geeft op blz. 127-132 van zijn artikel ‘Het eiland St. Martin’, waarbij deze kaart gevoegd is, een volledige kartographie van het eiland. Met verwijzing daarheen wordt daarom hier alleen nog genoemd:
23. Topographische Kaart van St. Martin. (Nederlandsch gedeelte). Schaal 1:20.000. Lithographie. Den Haag J. Smulders & Co. [1915]. 2 bladen. Zie ONDERZOEKINGSTOCHTEN.
24. Nieuwe kaart van het Eyland. St. Eustatius en derzelver Ligging & Plantagiën met de Naamen der Bezitteren op order van de Generaale Geoctroyeerde West-Indische Compagnie, Gemeeten en Getekend, in 't koper gebragt en uitgegeven bij Reinier Ottens, konst, kaart en Boekverkoper tot Amsterdam 1775. Schaal van 350 hettingen a 66 voeten Rijnlandsch. Rechts op de kaart een lijst loopende van 1 tot 70: ‘Naamen der Plantagiën in den jare 1775.’ (De kaart bevindt zich in de koloniale Bibliotheek te Paramaribo).
25. Kaart van het eiland St. Eustathius volgens de opname van A.H. Bisschop Grevelink. [Eenige namen bijgevoegd door A.R. Blommendal]. Uitgeg. bij C.F. Stemlerte Amst. 1874. Schaal 1:25.000. Gevoegd bij een artikel van A.R. Blommendal, getiteld ‘Korte aanteekening over het eiland St. Eustathius’. T.A.G.I. 1876, blz. 62. (Eenige manuscriptkaarten van St. Eustatius worden op blz. 65 genoemd).
Dezelfde kaart komt ook voor bij J.H.J. Hamelberg, De Nederl. op de W.I. Eilanden (Bovenw. Eil.) Amst. 1903, maar ofschoon de kaart veel kleiner is dan de evengenoemde staat daarbij toch als schaal 1:25.000. Ter zelfder plaatse drukt Hamelberg nog af een oude ‘Platte grond van het Eyland St. Eustatius’ met ‘Profil hoe zig het Eyland op de Rheede Prensenteert.’ Zonder jaar en schaal. Een ruwe schets uit de 18de eeuw.
26. Kaart van St. Eustatius naar de topographische kaart opgenomen door G.B. Laurence in 1850, gewijzigd en aangevuld door G.A.F. Molengraaff. Schaal 1:56.700. Gravure. In Molengraaffs te Utrecht verdedigd akad. proefschrift ‘De Geologie van het eiland St. Eustatius,’ Leiden. 1886.
27. Topographische Kaart van Sint Eustatius. Schaal 1:20.000. Lithographie. Den Haag. J. Smulders & Co. [1915]. Zie ONDERZOEKINGSTOCHTEN enz.
28. Saba is door de kartographen zeer stiefmoederlijk behandeld. De topographische opnemingen, waarvan in het artikel ONDERZOEKINGSTOCHTEN sprake is, hebben zich niet, of nog
niet, tot Saba uitgestrekt. Op de algemeene kaarten van de West-Indische Eilanden komt Saba natuurlijk voor, maar wegens de geringe oppervlakte van het eiland, zeer klein, zoodat niets blijkt van de topographische gesteldheid. Iets van die gesteldheid is te zien op het karton van Saba, schaal 1:75.000 . Manuscriptkaarten van het eiland zijn niet gevonden. Een klein kaartje van Saba, zonder schaal, komt voor in de Beknopte Aardrijkskunde der kolonie Curaçao, door H.J. Nyman, Amst. 1909 en een iets grootere schetskaart (4,8 K.M = 175 m.m.) in The Flora of the Dutch West Indian Islands St. Eustatius, Saba and St.
Martin bij I. Boldingh. Leiden 1909.
