Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië

Herman Daniël Benjamins, Joh. F. Snelleman, Martinus Nijhoff, E.J. Brill (1914-1917)

Gepubliceerd op 25-04-2022

Administrateurs (van plantages)

betekenis & definitie

Toen in de tweede helft der 18e eeuw het grootste deel der Surinaamsche plantages was overgegaan in handen van Amsterdamsche fondshouders (Zie NEGOTIATIËN) ontstond er te Paramaribo een stand van menschen, die in de geschiedenis van Suriname een belangrijke, maar voor de kolonie in vele opzichten nadeelige rol gespeeld hebben: de administrateurs, d.w.z. de te Paramaribo gevestigde kantoorhouders, vertegenwoordigers der buiten de kolonie wonende eigenaars. Aan hun gezag waren de directeurs of gezagvoerders der plantages onderworpen.

Volgens de schrijvers van ‘Essai historique sur la Colonie de Surinam’, Paramaribo 1788, woonden er toen slechts 80 à 90 eigenaren van plantages in Suriname, terwijl het getal plantages meer dan 500 bedroeg. Het kan dan ook geenszins verwonderen dat er administrateurs waren aan wien het beheer van 50 of meer plantages was opgedragen en evenmin dat velen hunner spoedig tot grooten rijkdom geraakten, daar zij zonder zelf veel kans op schade te hebben, met hun beheer veel geld verdienden. Hun macht en aanzien namen snel toe. Zij vormden wat men in de Surinaamsche geschiedenis de ‘planterspartij’ heeft genoemd, wier groote invloed op den gang van zaken tot na het midden der 19de eeuw heeft geduurd. (Zie ook BESTUURSREGELING.)Een moeilijken tijd doorleefden de administrateurs toen, gedurende het Engelsche tusschenbestuur, de Britsche Regeering, op aandrang van gouv. Bonham, in Mei 1813 zekeren John Bent naar Suriname zond, met uitgebreide volmacht om toezicht te houden over het beheer der administrateurs. Het beheer van Bent, waartegen, zooals te verwachten was, van de zijde der administrateurs hevige oppositie was gevoerd, eindigde reeds in Juni 1814.

Litt G.B. 1816 No 10; Teenstra, de Negerslaven in de kol. Suriname, Dordr. 1842,; Wolbers, Gesch. v. Suriname, Amst. 1861; Kappler, Surinam, Stuttg. 1887.