Stabiliteit - bij een rechtop drijvend voorwerp het vermogen om, na door invloed van buitenaf tot helling te zijn gebracht, weer tot de oorspronkelijke evenwichtstoestand terug te keren. Het ontstaat doordat bij helling het drukkingspunt F zich zodanig zijdelings verplaatst, dat de opdrijvende kracht in F en het gewicht in het zwaartepunt G te zamen een oprichtend koppel vormen →Krachtenspel).
Men onder scheidt vele soorten stabiliteit, zoals dwarsstabiliteit (in dwarsscheepse richting) en langsstabiliteit (in langsscheepse richting). Een plat op het water drijvende plank heeft een grote dwarsstabiliteit en een nog veel grotere langsstabiliteit. Een op het water drijvende ronde, homogene bal heeft geen stabiliteit. De plank dankt zijn grote stabiliteit aan zijn platte vorm; hij heeft een grote vormstabiliteit. De bal heeft totaal geen vormstabiliteit, maar plakken wij er een blokje lood in, dan zal de bal door het gewicht van het lood met die kant naar beneden gaan drijven.
Hij heeft nu gewichtsstabiliteit gekregen. Op golvend water zal de plank door zijn vormstabiliteit met elke golf mee heen en weer bewegen en op en neer gaan; de bal met gewichtsstabiliteit blijft praktisch met het gewicht omlaag drijven en gaat alleen op en neer. Evenzo zal een boot met een platle hoekige spantvorm door zijn grote vormstabiliteit door de golven heen en weer geslingerd worden en het leven aan boord onplezierig maken. Een boot met een soepele ronde spantvorm en laag geplaatste gewichten (motor, ballast) gedraagt zich veel prettiger.
Bij een brede platte plank is al flink wat kracht nodig om hem een kleine helling te geven; hij heeft een grote aanvangsstabiliteit. Maar drijft hij op zijn kant (90o helling) dan is de stabiliteit nihil: hij kan naar beide kanten omvallen. Hetzelfde geldt voor een brede platte boot. Een slanke kielboot met diep geplaatste ballast krijgt makkelijk een beetje helling; hij heeft een kleine aanvangsstabiliteit.
Maar hoe groter de helling, des te meer gaat de ballast zijn werk doen. Bij een helling van ongeveer 90° komt de gewichtsstabiliteit het best tot zijn recht en werkt ook nog bij grotere hellingen; de kielboot heeft een grote eindstabiliteit, waardoor hij → zelfoprichtend kan worden gemaakt. De stabiliteit van elk vaartuig bestaat uit een combinatie van vorm- en gewichtsstabiliteit. Het is de kunst van de architect om onderwatervorm en gewichtsverdeling zodanig te ontwerpen, dat een jacht ontstaat met voor het beoogde doel zo prettig mogelijke eigenschappen. → Koersstabiliteit, → Metacentrumhoogte.
