Blok - werktuig dat dient om door geleiding van touwwerk, staaldraad of ketting een uit te oefenen kracht over te brengen of de richting of grootte ervan te veranderen. Een blok bestaat uit een of meer schijven, gelagerd op een as, de nagel.
Deze draagt in een metalen frame het beslag, dat veelal voorzien is van een haak of oog om het blok aan op te hangen; is er geen beslag, dan draagt de nagel rechtstreeks in het omhulsel, het huis, dat klemmend is opgesloten in een strop met een oog voor ophanging. Bij blokken met buitenbeslag bestond het blok uit één stuk hout, waarin een of meer sleuven voor de schijf (schijven) waren gemaakt; het buitenbeslag was er omheen gekrompen. Bij een blok met binnenbesiag wordt het houten blok rond het beslag opgebouwd uit onderdelen die met doorgaande nagels aan elkaar worden bevestigd. De schijf werd vroeger van pokhout gemaakt, al of niet voorzien van een gietijzeren of bronzen bus. De rand van de schijf heeft een half-ronde groef, het spoor. Schijfdiameter, schijfdikte en vorm van het spoor moeten afgestemd zijn op het te gebruiken touw.
Moderne jachtblokken bestaan uit twee wangen van metaal of sterke kunststof, onderling verbonden en op afstand gehouden door roestvrij stalen bouten. Wangen en bouten vervangen soms het beslag; de as draagt dan direct in de wangen en het oog voor ophanging is aan de wangen of aan de bovenste verbindingsbout bevestigd. Ook de schijf wordt veelal van metaal of kunststof vervaardigd en soms van een rollager voorzien (patentschijf). Voor staaldraad gebruikt men meestal stalen blokken met schijven van relatief grote diameter, omdat anders het staaldraad te veel vervormt en beschadigt. Een blok met hondsvot heeft tegenover het ophangoog een bevestigingspunt voor het vaste part van het touwwerk; het kan worden gebruikt in een → takel.
Een hakblok of lipblok heeft naast het bevestigingsoog een uitstekend deel, de hak of lip, waar het lopende part een torn omheen kan worden genomen en op kan worden belegd. Vaak is de nagel naar weerszijden verlengd tot een korvijnagel waarop kan worden belegd. Wordt veel toegepast als grootschootblok op ronde en platbodemjachten. Het jufferbhk of doodshoofd is een ovaalvormig blok, met een groef rondom waarin een strop; door drie of meer dwarse gaten (zonder schijven) wordt het touwwerk gevoerd. Twee jufferblokken tegenover elkaar dienden vroeger als → talreep voor het stijfzetten van de verstaging.
De kattekop is op sommige platbodemjachten een houten blok zonder beslag met aan de bovenkant een ronde houten knop met een gat er doorheen voor bevestiging van de dirk. Zo’n blok kan overal langs glijden en veroorzaakt weinig schade wanneer het langs mast of zeil heen en weer zwaait. De dubbele kattekop heeft ook aan de onderzijde een doorboorde knop voor bevestiging van het vaste part. Een kinnebaksblok is een enkelschijfsblok waarbij een deel van één wang opengeklapt kan worden om het touwwerk erin te leggen of uit te nemen. Op botters wordt nog een schaapskopblok (botterfokblok) gebruikt om de fok te hijsen; het is een enkelschijfsblok, aan de onderzijde verbreed en voorzien van twee uitstekende haken. Deze worden gepikt in twee touwkousen die in de ca. 20 cm brede tophoek van een botterfok zijn aangebracht; het fungeert zo tevens als → topplankje.
Moet een blok zo vlak mogelijk tegen een rondhout of een vlak worden aangebracht, dan gebruikt men een schildpadblok; één wang is naar weerszijden verlengd en wordt aan rondhout of vlak bevestigd. Een stropblok heeft geen beslag, maar er is een touw- of staaldraadstrop omheen geklemd met een oog erin. Bij het staartblok gaat die strop over in een eind of staart die gemakkelijk tijdelijk ergens aan bevestigd kan worden. Het vioolblok is genoemd naar zijn vorm die ontstond doordat twee schijven van verschillende grootte boven elkaar zijn geplaatst; de diameter van de grootste schijf moet iets meer dan tweemaal de touwdikte groter zijn dan de kleinste schijf, zodat bij gebruik in een takel het touwwerk vrij kan doorlopen. Bij een wartelblok is het ophangoog voorzien van een wartel, zodat het blok vrij kan ronddraaien.
