Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 13-08-2019

Platina

betekenis & definitie

Van 100—240 K.M. ten Noorden van Jekaterinenburg liggen Nischny Tagelisk en Bisserks. Hier bevinden zich de mijnen, die het kostbaarste metaal leveren: het platina, dat ook wel in Columbia, Canada en Zuid-Afrika wordt gevonden.

Het platina komt in de natuur bijna uitsluitend in gedegen toestand voor, samen met enige andere zeldzame metalen, n.l. het irridium, palladium, rhodium, osmium en ruthenium, de metalen der platinagroep.

Platina 'behoort — evenals goud en zilver — tot de edele metalen, d.w.z. het oxydeert niet in de open lucht en wordt niet gemakkelijk door zuren aangetast. Het is zacht, maar zwaar (atoomgewicht 195,2; soortelijk gewicht 22.5) en heeft een blauwachtig witten glans. Het is moeilijk smeltbaar (smeltpunt 1755° C.), maar bij sterke verhitting pletbaar en rekbaar. Het gebruik van dit metaal voor technische doeleinden dateert van 1784, toen Marggraf en Achard er in slaagden een kroes van platina te vervaardigen. Sindsdien worden platinakroezen in de scheikundige laboratoria gebruikt, voornamelijk als smeltkroezen, omdat ze hoge temperaturen verdragen en niet door zuren aangetast worden. Platina is duur; in 1880 kostte een kilo ƒ500.—, in 1925 ƒ 17000.

In sommige industrieën echter is het ondanks den hogen prijs onmisbaar. Bij de zwavelzuur-fabricage vindt het toepassing als katalysator, d.i. substantie, die alleen door zijn aanwezigheid verandering in het wezen van andere lichamen brengt zonder zelf te veranderen. Trouwens over het algemeen wordt platina als katalysator gebruikt. In de moderne electrotechniek is het bovendien onmisbaar, omdat het zich tot dunne draden trekken laat, die ook bij witgloeihitte niet afbranden.

Ook wordt het platina gebruikt bij meting van zeer lage of zeer hoge temperaturen en als materiaal voor sieraden.