In de dagen van Xerxes, koning der Perzen, was Leonidas koning van Sparta. Toen Xerxes met een ontzaglijk leger in 480 v.
Chr. Griekenland binnenrukte, werd hem bij de Thermopylen de doortocht betwist.
De verdediging van den smallen toegang was opgedragen aan Leonidas, die tegenover de honderdduizenden van liet Perzische leger niet meer dan enige honderden Spartanen en enige duizenden aan hulptroepen kon stellen. De Pers zond Leonidas een bode met het bevel: „geef uw wapens over”; de Spartaan liet antwoorden: „kom ze halen!” Xerxes deed daarop weten, dat „de pijlen zijner ontelbare boogschutters de zon zouden verduisteren”, waarop Leonidas antwoordde: „dan zullen we in de schaduw vechten”.
In den verbitterden strijd, welke daarop ontbrandde, gelukte het den Perzischen veroveraar niet, enig voordeel te behalen, zodat zijn leger door dit handvol verdedigers dagenlang werd opgehouden. Er verscheen echter een verrader, Ephialtes geheten, die den Perzen een geheim pad wees, dat hen in staat stelde een omtrekkende beweging uit te voeren.
Toen Leonidas zich aldus van twee kanten door een overmacht zag aangevallen, zond hij al zijn krijgers, die geen Spartanen waren, weg. Zevenhonderd Thespiërs echter weigerden om te vertrekken: zij wensten met den koning te sterven.
Thans ontbrandde een homerische strijd, waarin Leonidas en de zijnen allen sneuvelden, doch hun heldendood bracht gans Griekenland in beroering en bezielde het gehele volk.Inschriften in de rotsen der Thermopylen vermeldden de daden der gevallen helden.
Een van deze luidde: „Vreemdeling, ga naar Sparta en zeg, dat wij hier gestorven zijn, om de wetten te gehoorzamen.”
