Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 09-08-2019

Jameson

betekenis & definitie

De naam van Leander Starr Jameson, een dokter, die in 1853 te Edinburg werd geboren, is verbonden aan den z.g. „Jameson-raid”, een gebeurtenis, die in de jaren, voorafgaande aan den Boerenoorlog van 1899, beroering wekte, niet alleen in Zuid-Afrika, doch ook in Nederland, dat met het wel en wee der stamverwante volkeren in de toen nog onafhankelijke Boerenrepublieken geheel en al meeleefde.

Jameson was enigen tijd te Kimberley als geneesheer werkzaam en trad daarna in dienst bij de Beersmaatschappij, die de diamantmijnen exploiteerde.
In die dagen leefde en werkte in Zuid-Afrika Cecil Rhodes, een geniale figuur, die de uitbreiding van de Britse macht in die landen, onverschillig met welke middelen, als zijn levenswerk beschouwde. Zie ook: Boerenoorlog. Rhodes was dus een echte „imperialist” — zie onder: Imperator. Van Cecil Rhodes, die, behalve handelsmagnaat, ook minister en zelfs minister-president van de Kaapkolonie geweest is, werd nu dr. Jameson de trouwe medewerker. Hij werkte ook krachtig mee aan de verwezenlijking van Rhodes’ plan: de onderwerping van de onafhankelijke Boerenrepubliek aan de Britse opperheerschappij. Toen men in 1895 ten onrechte meende, dat de tijd voor een gewapend optreden rijp was, trok dr. Jameson, zo goed als zeker met medeweten, doch niet onder verantwoordelijkheid van Cecil Rhodes, over de grens van Transvaal. Reeds twee dagen later werd hij door Boerencommando’s, onder bevel van Piet Cronjé, bij Krugersdorp omsingeld en gevangen genomen. Deze gang van zaken wekte in die dagen de lachlust van de hele wereld buiten Engeland. Jameson stond te Pretoria voor den krijgsraad terecht, doch werd op last van president Kruger aan Engeland uitgeleverd. De Engelse regering hield zich van den domme, veroordeelde hem tot 10 maanden gevangenisstraf, doch liet ze hem niet geheel uitzitten.
Dr. Jameson heeft nog deelgenomen aan den Boerenoorlog van 1899—1902 en zag dus de plannen van Rhodes verwezenlijkt. Hij werd in 1904 benoemd tot ministerpresident van de Kaapkolonie, vertrok in 1912 om gezondheidsredenen naar Engeland en overleed in 1917.