Dit wil zeggen het opsommen van de kenmerkende eigenschappen van een wezen, voorwerp, zaak, begrip of toestand, zodat deze daarmede volkomen bepaald is en een verkeerde opvatting niet mogelijk is.
Definiëren is een uiterst moeilijk werk, omdat men daarbij zijn woorden en omschrijvingen zó moet kiezen, dat een ander daaruit onmogelijk een verkeerde gevolgtrekking kan maken. Het heeft wel iets van een spel van kat en muis, waarbij de muis, het te definiëren voorwerp of begrip, telkens probeert een gat te vinden om door te ontsnappen.
Jullie weet natuurlijk allemaal, wat een cirkel is en velen van jullie zullen van den cirkel zelfs wel een nauwkeurige definitie kunnen geven. Laten wij samen die definitie nog eens trachten op te bouwen.
Wij beginnen met: wat is een cirkel? Een plant, een afmeting, een kleur?
Neen, een cirkel is een lijn, daarmede zijn al heel wat mogelijkheden buitengesloten.
Maar er zijn rechte en kromme lijnen, dus: een cirkel is een kromme lijn.
Hm! zegt de cirkel en tekent een kromme streep op den muur.
Neen, zeggen wij, een cirkel is een lijn, die in zichzelf wederkeert, korter gezegd: een kromme, gesloten lijn.
Best, zegt de cirkel en tekent een eivorm.
Stop, zeggen wij, er moet nog iets bij: Een cirkel is een kromme, gesloten lijn, waarvan alle punten even ver verwijderd zijn van één punt, dat midden in den cirkel ligt en middelpunt heet.
De cirkel grinnikt. Zo, zegt hij, dan zou iedere willekeurige, gesloten lijn op een bol een cirkel zijn, want alle punten liggen even ver van het middelpunt van den bol, dat is toch zeker.
O ja! zeggen wij, er moet nog iets bij. Alle punten van een cirkel moeten in hetzelfde vlak liggen, dus:
een cirkel is een gebogen, gesloten lijn, waarvan alle punten in een plat vlak liggen en evenver verwijderd zijn van één punt, dat dus midden in den cirkel ligt en middelpunt heet. Nu moet de cirkel het opgeven, want er is geen lijn denkbaar, die aan deze eisen voldoet en die geen cirkel is.
Een typisch voorbeeld van een slechte definitie is het volgende:
Op een examen werd aan iemand gevraagd, wat een fregat is en het antwoord luidde: een fregat is zo’n ding met van die dwarslatjes.
Gemakkelijk is de definitie van een fregat echter niet. Laten wij het eens proberen.
Een fregat is een schip... een zeilschip... een zeilschip bestemd voor de zeevaart, met drie masten, die alle van raas zijn voorzien, of zoals men dat noemt, volgetuigd zijn.
