Johannes Calvijn of eigenlijk Cauvin (1509—1564) werd te Noyon (ten Noorden van Parijs) in Picardië geboren. Hij werd door zijn vader, die ’n vrij belangrijke positie in het Katholieke leven bekleedde, voor den geestelijken stand bestemd en opgeleid te Parijs.
Later studeerde hij een tijdlang in de rechtsgeleerdheid, doch bij het bestuderen van den Bijbel en van de geschriften van enige Duitse en Zwitserse Hervormers veranderden zijn godsdienstige denkbeelden geheel. In 1531 vestigde hij zich te Parijs en in 1533 sloot hij zich openlijk bij de Hervorming aan.
Hij moest evenwel in 1535 de vlucht nemen naar Bazel, waar hij door zijn geloofsgenoten met open armen werd ontvangen.In 1536 vestigde hij zich te Genève, waar inmiddels door een regeringsbesluit de nieuwe leer was ingevoerd. Calvijn werd daar leraar en professor in de theologie, en schreef intussen tal van godsdienstige werken. Daar hij evenwel zeer streng van opvatting was en ook tucht uitoefende op het persoonlijke leven van zijn gemeente, werd hij in 1538 uit Genève verbannen en begaf zich naar Straatsburg', waar hij enige jaren werkzaam was. Hij stichtte er een Frans-Hervormde gemeente, die zich al spoedig uitbreidde.
In 1539 huwde Calvijn met een weduwe, Idelette de Bure, met wie hij 9 jaar getrouwd is geweest.
Merkwaardig is, dat hij in 1540 een boek schreef over het Avondmaal en een over den Brief aan de Romeinen, met het doel om een vereniging tot stand te brengen tussen de Hervormde en de Lutherse partij.
In September 1541 keerde hij, nadat zijn aanhangers in den raad te Genève weer de meerderheid hadden verkregen, op herhaald verzoek van zijn vrienden naar deze plaats terug, waar hij een streng bewind voerde. De gemeente koos ouderlingen, die de kerkelijke zaken moesten regelen en besturen en die het recht hadden dronkaards, dansers, vloekers, verspreiders van onrechtzinnige gevoelens enz. aan den wereldlijken rechter uit te leveren, om te worden gestraft.
Calvijns grote hardnekkigheid in het vasthouden aan wat hij als Gods wil zag, leidde soms tot betreurenswaardige consequenties. Zo werd in 1553 de Spaanse arts Miguel Servet — die overigens ook reeds door de Spaanse Inquisitie op grond van heidense ketterij ter dood veroordeeld was — op aandringen van Calvijn gevangen genomen en als ketter verbrand.
In 1564 overleed Calvijn, die tot het laatst toe het uiterste van zijn krachten had gevergd, aan een slepende ziekte. Hij werd door duizenden betreurd.
Hij was een schrijver van betekenis en een buitengewoon geleerd, ijverig en onbaatzuchtig man, die nagenoeg al zijn bezittingen weggaf aan de armen en zelf hoogst eenvoudig leefde. Tevens was hij echter somber en zwaarmoedig van aard; hardnekkig en onbuigzaam, wanneer het er om ging, zijn leer te verdedigen.
Calvinisme noemen wij die Christelijke levens- en wereldbeschouwing, die hoofdzakelijk door den groten Hervormer Calvijn is ontwikkeld, waarbij hij tegenover verschillende leerstellingen der Rooms-Katholieke kerk nieuwe denkbeelden op het terrein van Kerk, Staat en Maatschappij heeft geformuleerd.
Daar hij leefde van 1509 tot 1564 spreekt het vanzelf, dat de vraagstukken, die zijn tijd in beroering brachten, het meest en het scherpst zijn aandacht trokken en dat daarom naast de theologische vooral politieke kwesties door hem behandeld zijn.
Scherp behandelt Calvijn op theologisch terrein vooral de leer der „uitverkiezing” en de juiste positie van den Staat tegenover de Kerk. Waar, na de breuk met de R. K. kerk, de Hervormers voor de taak stonden de (thans Protestantse) kerk te stichten of in te richten, heeft hij in geschriften en ook metterdaad in Genève grote aandacht daaraan gegeven.
Zijn invloed is in ons land in de Protestantse kerken zeer groot geweest en heeft tot op onzen tijd doorgewerkt in vele vragen van politiek en maatschappelijk leven.
In de laatste eeuw vooral is de kracht, die van de door hem geformuleerde beginselen uitgaat, weer duidelijk gebleken inliet werk van mannen als mr. G. Groen van Prinsterer, Dr. A. Kuyper, Jhr. Mr. A. F. de Savornin Lohman, Prof. Dr. H. Bavinck en Prof. Dr. D. P. D. Fabius op theologisch en politiek terrein.
