Als men je vraagt, hoe boter wordt gemaakt, dan wed ik, dat heel velen ten antwoord geven: op de boerderij in een karnton. Toch is dit niet meer juist: het is tegenwoordig een uitzondering, als de boeren zelf boter maken.
Verreweg de meeste boter wordt gemaakt in de zuivelfabrieken en daar heeft men natuurlijk moderner machines dan de ouderwetse karnton.De melk gaat eerst in een centrifuge, een machine, waarin zij door de middelpuntvliedende kracht in twee bestanddelen wordt gescheiden. Kijk ook maar eens, wat er onder Centrifugale kracht hiervan gezegd wordt, dan kun je nog duidelijker lezen, hoe dit in zijn werk gaat.
De room, die het lichtst is, scheidt zich in de centrifuge af van de zwaarder melkdelen. Die room wordt nu veelal eerst gepasteuriseerd — dit is een soort verhittingsproces, waardoor de ziektekiemen, die erin mochten zitten, vernietigd worden — en vervolgens zuur gemaakt. Op de boerderij liet men vroeger de room net zolang staan, tot ze zuur werd, in de fabriek bereikt men de verzuring door een soort bacteriën, die melkzuurbacteriën heten.
Wanneer de room nu zuur genoeg is, gaat ze in de karn, maar niet in een gewone boerenkarnton, doch in een grote machine. De room valt door het karnen uiteen in vetbolletjes en karnemelk. De laatste wordt machinaal afgevoerd, zodat tenslotte alleen de vetbolletjes overblijven.
Zij vormen een korrelige massa, welke herhaaldelijk wordt gekneed en wel door walsen, die in de karnen zijn aangebracht of door kneedtafels, die hierin kunnen worden geschoven, zodat in dezelfde machine eerst het karnen en daarna het kneden plaats heeft.
Tenslotte wordt de boter gezouten en nog eens gekneed. Dit is dan de boter, die — ook weer gedeeltelijk machinaal — in ponden en halve ponden wordt verdeeld en tenslotte verpakt.
Het zouten dient, om de boter langer goed te houden. In landen, waar geen uitvoer van boter plaats heeft, geschiedt het zouten veelal niet.
