Een woord, dat juist in de laatste jaren zeer veel wordt gebruikt door handelaren en Volkenrechtbeoefenaren en dat betekent: geschil-oplossing door scheidsmannen. Arbiter is in het Latijn de naam voor scheidsrechter.
Al jaren lang is men er over doende, om te komen tot een internationale rechtspraak, waaraan al de Staten in en buiten Europa zullen zijn onderworpen, zodat het op eigen gezag verklaren van oorlogen enz. in de toekomst even onmogelijk zal worden tussen Staten als nu tussen personen. Tot dusver heeft men zover nog niet kunnen komen, al is het begin er in het Haagse Permanente Hof van Internationale Justitie, dat nog slechts een bescheiden invloed heeft. In afwachting van de vermeerdering van dien invloed tracht men geschillen tussen Staten zoveel mogelijk te doen beslissen door arbitrage.
Bij de vredesconferentie in 1899 is te den Haag opgericht het z.g. Permanent Hof van Arbitrage, dat zijn zittingen houdt in het Vredespaleis (waar ook het bovengenoemde P. Hof van Internationale Justitie zetelt). Dit Hof van Arbitrage, waarin 71 leden, allen rechtsgeleerden, zitting hebben, kan echter alleen zijn invloed doen gelden, wanneer van tevoren door de verschillende Staten z.g. arbitrage-verdragen worden gesloten, waarbij zij zich verbinden, om in geval van geschillen de zaak aan het oordeel van het Hof van Arbitrage te onderwerpen.
Door verschillende Staten zijn reeds dergelijke verdragen gesloten, maar in de praktijk is het heel moeilijk, om dit beginsel in het algemeen ingang te doen vinden en verplichte arbitrage (laat staan volledige rechtspraak) is voorlopig nog een schone toekomstdroom. Want wanneer het eigenbelang van een Staat in het gedrang komt, komt er gewoonlijk van de rechtvaardigheid tegenover andere Staten weinig terecht en uitvluchten zijn gemakkelijk te vinden.
Ook in de rechtspraak tussen particuliere personen, in het z.g. privaatrecht, kan arbitrage voorkomen en dit geschiedt dan, omdat men een of ander geding liever door scheidslieden wil laten beslissen dan door den beroepsrechter; dit gaat soms wel’ vlugger, maar ook hier zijn bezwaren, zelfs als de partijen zich van tevoren verplichten, het oordeel van bepaalde scheidsrechters in te roepen.
