Vloeken lexicon

Prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (1997)

Gepubliceerd op 14-11-2019

wond, wongd, won

betekenis & definitie

In de oorspronkelijke eedformule bij Gods wonden worden God en zijn lijdenswonden tot getuigen aangeroepen dat men de waarheid spreekt. Door ijdel gebruik ervan werden ze tot lijdensvloek.

In de 16de eeuw is de verkorte vorm bi den wonden overgeleverd. In de zeventiende-eeuwse teksten verschijnt de formule als Gans wonden, gans wongden, gans wonnen, gants swongden en gants swongen ‘bij de wonden van Jezus aan het kruis’.

De Baere [1940: 112-113] noemt als verdere verminkingen gans wonnen, potswongt en pots wongder. Ook gans honden ziet hij als een verminking van Gods wonden, dit in tegenstelling tot het wnt, dat gans honden en gans honderd verklaart uit bij Gods onde. Onde betekent volgens die bron ‘genade’.

De Baere is voorzichtig wanneer hij schrijft dat gans hondert en gans honderden misschien ook teruggaan op bij Gods wonden. Hetzelfde vermoedt hij van pots hondert en twijntigh, gants hondert gulden en wat hondert guldelingen. Hij baseert dat vermoeden op het Woordenboek op Bredero van Oudemans, waar wij kunnen lezen: “toen onde eens tot hondert was geworden, kon men er vrij een ander getal bijvoegen.” zie gans, gud.

< >