Bij Sint-Vitus is een eedformule, waarbij de heilige Vitus tot getuige wordt aangeroepen dat men de waarheid spreekt. Het ijdel gebruik van die eedformule maakt haar tot vloek, die, om te voorkomen dat de heilige dat gebruik aan de spreker zou vergelden, verbasterd en dus afgezwakt kan worden.
In oudere teksten vinden wij vooral by Wijds doot, bij vids mortelhamer, by vidts musschen ‘bij de dood, donderhamer, mussen van Sint-Vitus’. Vitus, ook Veit genoemd, moet onder keizer Diocletianus, omstreeks 305, zijn gemarteld in zijn geboorteland Sicilië.
De populariteit van de heilige leidde tot een dertigtal patronages, onder meer van koper- en ketelsmeden, apothekers, brouwers, herbergiers, toneelspelers, stommen en doven. Hij bracht genezing en hulp bij psychische en mysterieuze kwalen (hysterie, onvruchtbaarheid en bedwateren) (Goossen 1992:321-322).
Naar hem is de sint-vitusdans genoemd, een aanval van rusteloosheid, waarschijnlijk een gevolg van uitputting gecombineerd met stress (Van Eyk 1994: 62). Weijnen (1995:146-147) daarentegen betoogt dat de naam betrekking heeft op twee verschillende ziektes die men pas later heeft onderscheiden.
Van de 13de tot de 16de eeuw werd er de chorea maior mee aangeduid, een psychische aandoening, een hysterische epidemische danswoede. Daarnaast is het vanouds ook de naam voor de chorea minor, een ziekte die gekenmerkt wordt door onwillekeurige, snelle, ongecoördineerde bewegingen in verschillende spieren of spiergroepen, dikwijls gepaard gaande met lichte psychische stoornissen en met een aandoening van het hart en de gewrichten.Hoe de mortelhamer en mussen met Sint Vitus verbonden zijn, blijft raadselachtig. Natuurlijk zijn er suggesties gedaan. De Baere (1940:130-131) meent dat de eedformules die hier voorliggen, herinneren aan Swantewit, de zonnegod van de Slaven die om allerlei redenen verchristelijkt werd en wegens de gelijkluidendheid van de laatste lettergreep van zijn naam (wit) met Sint-Vitus of Sin Veit geidentificeerd werd. Swantewit was de god van het onweer en had dus waarschijnlijk, net als Donar, de hamer onder zijn attributen. De donderhamer kan dus best Veitshamer zijn geworden.
