In 1293 zwoer men in Holland blijkens stukken van de Grafelijke Kanselarij vp den heylighen; in Brussel [1276], in Brugge [1287] en in Wolvertem [1294] zwoer men ten heilighen ‘op de relikwieën van de heiligen’, evenals te Damme [1297]. Meestal zweert men in de Middeleeuwen bi allen heiligen ‘bij alle heiligen’.
Het is een eedformule waarbij de heilige tot getuige wordt aangeroepen dat men de waarheid spreekt. Het ijdel gebruik van die eedformule maakt haar tot vloek, die, om anderen niet te kwetsen, verbasterd en dus afgezwakt kan worden. “Vroeger werden alleen zij die de marteldood waren gestorven als heiligen vereerd en daarom werd deze dag aanvankelijk Aller(heilige)martelaren genoemd.
De dag werd ingesteld omdat er onder keizer Diocletianus zoveel martelaren voor hun geloof stierven dat het er te veel werden om ze allemaal op een eigen dag te vieren. Later kwamen er andere heiligen bij, mensen die om hun verdiensten heilig werden verklaard, en daarom veranderde de naam in Allerheiligen,” schrijft Inez van Eijk (1994: 81).
Als varianten zijn overgeleverd bi allen santen, bysancte, duysent sankten. Deze eedformules bleven hoofdzakelijk beperkt tot de Middeleeuwen. Hetzelfde kan gezegd worden van bi den hemelrike, by de hemelsche krachten en up mijn deel hemelrycxs ‘(ik zweer) op mijn plaats in het koninkrijk der hemelen’.
Ook deze eedformule wordt bij te routineus gebruik tot bastaardvloek en uitroep.zie God, sant.
