Vloeken lexicon

Prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (1997)

Gepubliceerd op 14-11-2019

pestpokken

betekenis & definitie

De samenstelling pestpokken ‘pestzweer’ heeft in krijg de pestpokken! dezelfde functie als pest in krijg de pest! Wilde de spreker vóór de 17de eeuw het schrikbeeld van de pest oproepen, schrijft De Baere (1940:144), dan had hij de uitroep gansplaech, gansch evel tot zijn beschikking, en de verwensing dat jou de kranken haal laat vermoeden dat met de uitdrukkinggunsc/i, gansx krancken eveneens de pest werd bedoeld. Het meest werd de benaming pestilentie gebruikt.

Mogelijk mag men hierin een versterking zien. Rotterdammer Jan Oudenaarden noemt in zijn Opoe Herfst [1986] de verwensing krijg de Overmaasse pestpokken! en als variant daarbij Krijg de Overmaasse hazewindhondenkorenmolenpestpokken! De eerste variant is ook bekend aan een zegsman uit Den Bosch, zij het dat hij er uitdrukkelijk bij vermeldt dat het een Rotterdamse vloek is.

Aan de bijna onbenoembare woede die door deze gestapelde verwensing van krijg de pokken! wordt uitgedrukt hoeven wij niet te twijfelen. Pestpokken wordt ook wel gebruikt als bijwoordelijke bepaling van graad en als versterkende constituent in samenstellingen; zo bijvoorbeeld in krijg de koperen pleuris, dan kun je je de (gloeiende) pestpokken poetsen! en in krijg de Overmaasse hazewindhondenkorenmolen-pestpokkenkoorts! Aan de eigenlijke betekenis van de verwensing denkt men niet meer, die is geworden tot ‘ik ben razend op je, ik heb een diepe afkeer van je, verdwijn uit mijn ogen’.zie koperen.