Het telwoord duizend in vloeken kan een verbastering zijn van duivel. De naam van de heerser der hel sprak men niet graag uit. In de bastaardvloek wat of bij gans duizend! zie ik een verbastering van bij Gods duivel! Andere bastaardvloeken met duizend zijn o.a.: gans duisendt duickers, gans duizend pepernoot, gans duizend popelency, gans duizend sakrament, gans duizend schanden, gans duizend suikers, o duizend stuivers, pots duizendpocken. Het is evident dat duizend hier lang niet altijd een substituut hoeft te zijn voor duivel. Het kan ook ‘heel veel’, ‘talloos’ betekenen.
Vaak fungeert het telwoord ook als niets meer dan een blasfemische verhaspelaar die een oorspronkelijk taboewoord onherkenbaar maakt. Bij S. van Rusting [1712] komt de bastaardvloek bij gants duizend papen wijven voor.
Dat wij hier uit moeten gaan van een letterlijke betekenis ‘bij God en bij duizend vrouwen van parochiegeestelijken’ lijkt mij twijfelachtig. De verbinding doet veeleer dienst als een uitroep en drukt niets anders uit dan een ‘lekker bekkende’ emotie, bijvoorbeeld van verbazing, verwondering, ongeloof enz.
Dezelfde functie heeft het telwoord in bij honderd duizend tonnen vol nikkers!, een bastaardvloek die voorkomt in De Onberaaden Minnaar [1713] van H. van Halmael. In de bastaardvloek bij hondert duizend krenten zie ik een verbastering van sacrament. Het telwoord legt hier weer een mistgordijn om het taboe.
Overwogen kan ook worden dat hondert duizend een substituut is voor vijf. Vgl. bij gans vijf men ten ‘bij Gods vijf sacramenten’. In duizend galgen vervangt duizend waarschijnlijk weer duivels. Hetzelfde mag wellicht gezegd worden van wat duizend françoysen. Mogelijk gaat dat ook op voor duizend suikererwten; duizend luifels, duysend schanden en duysend pocken. Het telwoord duizend wordt regelmatig versterkt door honderd. Zo in honderd duizend schanden; honderd duizend duytsche duikers; honderd duizend fran$oysen. Ook in bastaardvloeken waarin de namen van munten voorkomen, treft men duizend veel aan: wat duizend daalderen; wat duizend fransche blanken. Als duizend echt als telwoord gebruikt wordt in vloeken, maakt het ook kenbaar hoe vaak de vloek geldt.
Telwoorden geven de toegevoegde waarde aan. zie boze, derde maat, droelie, droes, droeskop, drommel, drommelskop, drumpel, duiker, duin, duivekater, duivel, duiven ter, Heintjeman, Heintje Pik, Joost, nikker, pestilentie, pikken, stuiver, vijand, wil.
