Door associaties met de gekruisigde Christus is het woord bloed in vloeken doorgedrongen. De relatie tussen bloed en kruis is zeer nauw. Bloed is daarnaast verbonden met allerlei andere gemoedsaandoeningen.
Wat bijvoorbeeld met bloed geschreven is, legt plichten op. Met bloed wordt een verdrag met de duivel ondertekend.
In de meeste religieuze culturen heeft het bloed een grote symbolische waarde. Bloed is ook het symbool van verschrikkingen.
Men spreekt immers van een bloedige revolutie en van een bloedige slachting. Ook vanwege deze emotionele lading verwierf bloed een plaats in het vloeklexicon.
Vgl. Kiener (1983: 233-234).De verbinding bij Gods bloed was oorspronkelijk een eedformule waarin God en zijn bloed tot getuigen werden aangeroepen dat men de waarheid sprak. In de statuten van de Beggaarde te Brugge [1292] komt de eedformule sueren bi ons heren doedjofbi ons heren lechame ofbi sire macht voor. Dat betekent ‘zweren bij de dood van Onze Heer of bij het lichaam van onze Heer of bij zijn almacht’. En in de stukken van een Brugse rechtszaak uit 1295 wordt gezworen vp onsheren bloet ‘op het bloed van onze Heer’. De formule is zeer gewoon in de volkstaal van de 17de en 18de eeuw, schrijft het WNT. Het is dan wel een bastaardvloek, preciezer nog een lijdensvloek, een uitroep of een versterkingswoord geworden. Het voorzetsel bij is vaak toegevoegd zonder dat dit betekeniswijziging met zich meebrengt, bijvoorbeeld in bij Gods bloedend harte of in by Gants bloet dood ‘bij de bloedige dood van Jezus aan het Kruis’. God werd op de gebruikelijke wijze verbasterd tot gans, gants, gands, gangs. De vaste formule och lieve bloet van gansen! is na de 17de eeuw niet meer aangetroffen.
Naast elkaar komen voor gans bloed en bij gans bloed. In de Mengel-dichten, gezangen en kluchtspel, zeer speciaal in De Nacht-wachts [± 1710] van J. de Regt, komt de volgende passage voor: “Gants bokke bloed Dat jou de pikke schenden moet.” Gants bokke bloed betekent daar ‘bij het bloed van Jezus!’ De rest van het citaat kan men hertalen met ‘de duivel moge je toetakelen’. Bokke is een substituutvloek van God.
Andere verbasteringen van Gods bloed zijn gans bloemen en gans blommen. Van Gods bloedend hart maakte men bloement herte, gans blommerharten, blommer hart, o bloemerharten, o bloemerherten, gans bloemerharten, blommerhert, blommen herten, blommerhelten. In de eed o bloedt van keyselstiens ziet De Baere (1940: 108) een contaminatie van gans bloed en gans keyselstiens. Misschien is stien, steen ontstaan uit teen. Eenmaal tot steen geworden, kon er gemakkelijk een substituut kiezelsteen ontstaan. In het Frans correspondeert hiermee par le coeur Dieu sanglant. De Baere [1940: 115] wijst erop dat het woord gans ook in verband gebracht werd met het dier dat die naam draagt. Het gevolg daarvan is dat er allerlei komische uitroepen ontstaan als o bloet van gansen, o bloet van genzen, och lieve bloet van gansen, o ganse bloet. Vooral in de 17de eeuw horen wij als krachtwoord de uitroepen bloet of o bloet. Ook komt voor biden bloede en bij den bloe. Een bijzondere verbastering die alle aanstoot wegneemt, is gants bloet van hoge zolder slacken, een vloek die voorkomt in De Gehoornde Duvel met Bokspoten [1704] van S. van Rusting.
zie beuling, darm.
