Vloeken lexicon

Prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (1997)

Gepubliceerd op 14-11-2019

barsten

betekenis & definitie

Als iemand een ander ziet als oorzaak van of aanleiding tot zijn eigen ongeluk, tegenslagen, ergernis en dergelijke, uit hij de wens dat die ander getroffen wordt door onheil. Hij wenst hem kwaad toe.

Volgens het wnt is de verwensing barst! zelfs een ‘platte’ verwensing. Een andere verwensing met dit werkwoord is je kunt voor mijn part barsten! In Vlaanderen kent men volgens Mullebrouck (1984) de variant dat ge maar barst, gij lelijk beest! Thans is de betekenis ‘je kunt mij wat, bekijk het maar’.

Tegenwoordig hebben verwensingen als barst, stik, val dood, verrek enz. niet meer een letterlijke betekenis, maar doen zij dienst als krachtige bewoordingen om misnoegen, ontevredenheid of afkeer te uiten over iets. De verwensing laat hij barsten! drukt thans gelatenheid of onverschilligheid van de spreker uit ten opzichte van het gebeuren of de daad van hemzelf of van een ander.

De vervloeking dat zij barst! geeft uitdrukking aan een wens of verlangen van de spreker. Ook komt nog voor ik mag, wil barsten (als het niet waar is). Deze zelfverwensing wordt gebruikt ter bevestiging van de waarheid en betekent ‘ik moge barsten als het niet waar is wat ik zeg’.

In Polletje Piekhaar [1935: 63] van Rotterdammer Willem van Iependaal komt de verwensing voor barst in bonkies met je geslij m! Een van mijn Leidse zegslieden stuurde het volgende versje op: 'Stik, verrek, verrot, verteer, donder op en lazer neer, val in drieën voor mijn knieën, val in moten voor mijn poten, krijg de kouwe kippenkoorts, waterpokken enzovoorts. Barst!’ Een vijftienjarige scholiere uit Munstergeleen stuurde de volgende versie in: 'Stik, verrek, verrot, verteer, val kapot en leef niet meer, krijg de kouwe kippenkoorts, vieze vlooitjes enzovoorts.

Val in drieën voor mijn knieën, val in mootjes voor mijn pootjes, met andere woorden barst!
zie kippenkoorts, malariatyfus, touw, vallen.

< >