Bij de behandeling van verwondingen moet in de eerste plaats gezorgd worden dat daaraan geen kwaad wordt gedaan; de wond mag niet bezoedeld (geïnfecteerd) worden door aanraking met vuile handen of vuile verbandstoffen (geen slootwater, geen spinnewebben, geen oud linnen of gebruikte zakdoek); dit geldt zoowel voor aseptische als septische wonden. '
In den regel moet eerst een nood- of voorloopig verband worden aangelegd met verbandmiddelen, bewaard in goed gesloten verbandtrommels, met schoone handen of instrumenten. In de meeste gevallen is het noodverband tevens voldoende tot bestrijding der bloeding (provisoire bloedstelping). Bij sterke bloeding is het noodig het lichaamsdeel bloedeloos te maken door afbinding (elastiek windsel, buis van Esmarch) of dichtdrukken der slagaderen met de hand centraal (d. i. meer naar het hart) van de wond. Dit mag niet lang duren.
Bij beenbreuken zal men een noodspalk aanleggen.
De chirurgische of definitieve behandeling der wonden bestaat ten eerste in het desinfécteeren van de omgeving (wassehen, scheren, met antiseptische vloeistoffen behandelen); daarna behandeling van de wond zelf.
Zooveel mogelijk wordt dit pijnloos verricht, waarvoor, behoudens bij kleinigheden of bewusteloosheid van den patiënt, of de wond zelf gevoelloos (anaesthetisch) wordt gemaakt (Schleiehse inspuiting, cocaïne), öf wel een uitgebreider gebied aldus behandeld wordt (regionaire anaesthesie van Oberst), of wel de patiënt genarcotiseerd wordt.
Eerst wordt zoo noodig de bloeding bestreden door tamponnade, door onderbinding of omsteking der bloedvaten, vaatkramp opwekken (styptische watten, bijnierpraeparaten, gelatine), branden (cautherisatie) etc.
Is de wond aseptisch, dan mag deze direct tot genezing gebracht worden door het aan elkaar leggen der wondranden (genezing per primam intentionem). In den regel geschiedt dit door hechting. Waar te veel huid ontbreekt kan men door plastiek of transplantatie de noodige huid uit de omgeving of op afstand verkrijgen.
Is de wond niet aseptisch, dan moet er gedesinfecteerd, ontsmet worden. Het desinfecteeren wordt deels mechanisch verricht door wegname van ingedrongen vreemde lichamen, wegknippen van te sterk verontreinigde of gekneusde weefseldeelen, deels chemisch door aanwenden van antiseptische middelen (carbol, sublimaat, Perubalsem). Gelukt de desinfectie volkomen, dan mag de wond eveneens gesloten worden, tenzij de antiseptische middelen zoo sterk waren aangewend, dat ook de weefsels geleden hebben, waardoor zij niet direct kunnen vergroeien. Is de desinfectie onvolkomen en dit is het gewone geval, dan moet de wond antiseptisch behandeld worden, een behandedelingsmethode door Lister ingevoerd.
In elke geïnfecteerde wond vindt een strijd plaats tusschen de ziektekiemen en de weefsels (wondreactie), daardoor wordt steeds wondsecreet gevormd, welk wondsecreet afgevoerd moet worden. Men sluit daarom dergelijke wonden niet of slechts gedeeltelijk en gebruikt het open gedeelte voor drainage, waarvoor men verbandgaas en draineerbuizen gebruikt. Het wondsecreet kan verschillend van aard zijn (sereus, purulent d. i. etterig etc.).
De genezing geschiedt in dit geval door woekering der weefsels en vormen zich vleeschheuveltjes of granulaties. Eerst wanneer deze de wondholte opgevuld hebben, schuift de huid er zich overheen en is de wond genezen (genezing per secundam intentionem).
De wondreactie geeft ook aanleiding tot de wondkoorts (zie aldaar).
De wondkoorts is des te sterker naar mate de infectie zich ook buiten de wond zelf laat gelden en aanleiding geeft tot etterige infiltratie der weefsels (opstijgende phlegmone) of afsterven van weefsel op groote schaal (necrose, gangraen, sphacelus) of wel ettering op afstand (pyaemie), alles zgn. complicaties der wondgenezing.
De wondgenezing wordt ondersteund door de wond rust te geven en te beschutten tegen invloeden van buiten: dit geschiedt door verbanden (zie ald.). In enkele gevallen behandelt men wonden zonder verband, zgn. open wondbehandeling. Dit doet men soms bij weinig wondsecreet, er vormt zich dan een korst uit het indrogend secreet (genezing onder korstvorming). Bij zeer overvloedig wondsecreet wordt deze methode ook wel toegepast, daar behandeling met verband het secreet onvoldoende zou opzuigen, men irrigeert de wond dan voortdurend, of wel past men het permanent waterbad toe.
