Gepubliceerd op 14-03-2021

Tandrad

betekenis & definitie

De asrichting bepaalt den vorm der tandraderen. Loopen de assen evenwijdig dan worden deze verbonden door cylindrische raderen, fig. 1.

De tanden zijn hier op den buitenomtrek van den cylinder aangebracht, de wielen kunnen evenwel ook van binnen vertand worden, waarvoor de constructie gewijzigd moet worden.Snijdende assen eischen conische wielen; hierbij zijn de tanden aangebracht op kegels, waarvan de top in het snijpunt der assen ligt, fig. 2. Fig. 3 stelt eveneens een conisch wiel voor.

Voor elkaar kruisende assen, assen welke niet in één vlak kunnen liggen, wendt men de hyperbolische raderen aan; hierbij liggen de tanden op het vlak van de hyperboloïde, fig. 4. '

Het wormwiel met worm wordt gebruikt waar groote verhouding van overbrenging vereischt wordt. De assen kruisen elkaar loodrecht. Op de as is een gedeelte schroefdraad, welke zoo in één als moer dienend tandwiel grijpt, dat bij één omwenteling van de as, het wiel één tand gedraaid wordt. Fig. 5 geeft wormwiel met worm, welke één gang heeft. Deze is zelfremmend. Bij wormen met meer gangen, worden meer tanden bij één omwenteling doorloopen. Men heeft ook den globoïdworm, die den vorm of ronding van het wiel heeft.

Fig. 6 geeft den heugel met rondsel. De heugel is een recht stuk smeedijzer of staal Jt welk vertand is, waarin de tanden van een ander wiel grijpen.

Een compleet raderwerk zien wij in fig. 7. a en b zijn de conische raderen, c en d de rechte tandraderen; terwijl voor rustigen gang en grooter sterkte sommige wielen zoogenaamde pijl- of hoektanden hebben, zie fig. 8 en fig. 9. Voor rustigen gang ook wel een wiel met houten tanden. In de practijk treft men meest cycloïde- en evolvente vertanding aan, de bogen gemakkelijk met een odontograaf te vinden. Puntvertanding vindt men zelden. Een bijzonder soort tandoverbrenging is de „Grisson Getriebe”.

< >