(van ’t ital. sonare, klinken), is de oorspronkelijke benaming voor instrumentaalmuziek (tegenover cantate). S. is eigenlijk een afkorting voor ,,Canzone da sonar” of „Ricercar per sonar” en komt het eerst voor in den titel der ,,Canzoni et sonate” van A. en G.
Gabrieli (1615). Muziek, waarin de accoorden een overwegende rol spelen, werd tot omstreeks 1600 met den term symphonie (zie ald.) genoemd. De solo S. voor viool werd het eerst door Biagio Marini in 1617, de S. concertate voor 2 violen met continuo door Tarquinio Merula in 1615 geschreven. Symphonieën, canzonen en S. werden in Italië als ouvertures en tusschennummers van kerkelijke vocaalwerken en opera’s gespeeld. De eigenlijk „Sonate da camera” (uit dansliederen bestaande) vinden we in Duitschland reeds vanaf het begin der 16de eeuw, maar in Italië niet voor 1667 bij J. Rosenmüller. Johann Kuhnau (geboren 1667, overleden 1722) gaf den naam S. aan solo-pianowerken.J. S. Bach componeerde de eerste S. voor viool met een goed uitgewerkte pianopartij. Ph. E. Bach was de eerste, die een uit meerdere gedeelten bestaande, van den streng-imitatoririschen vorm (fuga) geheel losgemaakte S. schreef, terwijl voor hem Locatelli dit reeds voor viool gedaan had. De tegenwoordige, volmaaktere vorm der S., meest uit drie of vier gedeelten (satze) van verschillend karakter bestaande en grondvorm voor de symphonie, het kwartet e. a., ontstond langzamerhand vooral door J. S. Bach, J. C. Bach, dementi, Mozart, Haydn en Beethoven (zie ald.). Literatuur: S. Bagge, Die geschichtliche Entwicklung der Sonate (1880).
