1) Ital. provincie, Toscane, 3055 km3, groot, in 1901: 320.829 inw.
2) Hoofdstad van de prov. P., een der oudste en mooiste steden van Italië, ligt 7½ km. van zee, aan de Arno, waarover hier 4 bruggen liggen (Ponte di Mezzo, alla Fortezza, di Solferino, di Ferro), in 1901: 61.321 inw.; heeft breede, en rechte straten en schoone pleinen. Onder de 80 kerken is de in de 11de eeuw door een griekschen bouwmeester gebouwden dom merkwaardig door zijn door 74 pilaren gedragen gewelf en zijn heerlijke schilderijen; daarnaast staat de vermaarde scheeve toren, 1174 door Bonannus van P. en Wilhelm van Innsbruck gebouwd, 1350 door Tom. Pisano voltooid; deze is rond, geheel van marmer en heeft zeven omgangen; wanneer men van zijn hoogste punt een loodlijn laat vallen, vindt men op den grond een afwijking van 12 voet. Tegenover den dom staat de in 1153 gebouwde kerk van den H. Johannes, een ronde, door zuilen gedragen koepel met een buitengewoon sterken echo en een kansel, die een der meesterstukken van Niccola Pisano is. Onder de overige openbare gebouwen onderscheiden zich: de kerk Sta Maria della Spina; het paleis der orde van den heiligen Stephanus, die vroeger hier haar zetel had; het kon. paleis en het paleis Lanfranchi, waarin Byron een tijdlang woonde. De hoogeschool van P., vermoedelijk in 1338 gesticht, was vroeger zeer beroemd. Zij heeft 5 faculteiten, in 1901 ruim 1000 studenten, bezit een bibliotheek, botanischen tuin enz. Voorts heeft P. een gymnasium, technische school, academie van schoone kunsten enz. De stad is zeer vervallen bij hetgeen zij vroeger was; het getal inwoners was in de 13de eeuw 150.000. Op 4 miglien afstands van P. liggen de reeds in den tijd van Plinius bekende baden, die bij rheumatische ziekten en tegen leverkwalen en zenuwzwakheid in- en uitwendig gebruikt worden. De omtrek van P. is vruchtbaar (goede olie) en levert fraai marmer. P., in de oudheid Pisae, een der twaalf steden van Etrurië, sedert 180 v. Chr. romeinsch, was in de middeleeuwen een machtige, ghibelijnschgezinde republiek; zij werd in 1509 veroverd door de FIorentijnen.
