in den aanvang een gewijd drama op muziek, dat naar algemeen gevoelen zijn ontstaan heeft te danken aan den H. Filippus Neri (1515—93), stichter v. d. orde der Oratorianen.
Deze vatte het idee der vroegere mystieke spelen weder op, doch zette het gesprokene op muziek om aldus meer indruk te maken op de toehoorders. Animuccia was de eerste toonkunstenaar die een oratorium componeerde. Met hem verwierf Emilio del Cavalière vermaardheid als oratoriumcomponist. Een lateren vorm, dien zij tegenwoordig nog heeft, is het oratorium verschuldigd aan Carissimi, die verschillende beroemd geworden oratoriums schreef, o. a. Ezechias, Het oordeel v. Salomo, Jephta, David en Jonathan, Balthazar.
Maar nu werd ook het oratorium niet meer „vertoond”, doch alleen door zangstemmen en instrumenten vertolkt. Naast Carissimi arbeidde als componist van oratoriums Leonardo Leo, wiens H. Helena op clen Calvarieberg en Abel’s dood werken van hooge muzikale waarde zijn. Hier in ’t land meer bekend als schrijvers van oratoriums zijn evenwel J. S. Bach en G.
F. Händel, die beiden in dit genre werken hebben vervaardigd. Van Bach’s oratoriums verwierven de grootste vermaardheid de Passiesoratoriums en het Paaseh-oratorium, van Handel’s werken op dit gebied De Verrijzenis, Esther, Deborah, Athaiia, Israel in Egypte, Hercules, Messias, Sarnson, Judas Macchabaeus, Josua, Het Alexanderfeest en. Jephta, terwijl van de italiaansche meesters Jomelli met De Passie, A. Scarlatti met Sint Philippus Aerius, Abrahams offer en De marteldood der H. Theodosia, Salieri met Saul, Christus in het graf, De Passie en Het laatste oordeel, Sacchini met Esther, De Macchabcërs, Jephte en St.
Philippus, en Cimarosa met De zegepraal van den godsdienst, De marteldood van den H. Januarius, Judith en Abraham’s offer, als oratorium-componisten naam verwierven. Inmiddels was men ook, (wij zien dat bij Händel, Hercules en Alexanderfeest) niet gewijde onderwerpen tot stof voor het oratorium gaan kiezen en Haydn schreef op zulk een profanen tekst. zijn Jaargetijden, die naast zijn Schepping tot de meest beminde werken op dit gebied behooren. Na Haydn’s oratoriums erlangden de grootste vermaardheid: Beethoven’s Christus op den Olijfberg, Donizetti’s Zondvloed, Mendelssohn’s Paulus en Elias, Spohr’s Babylon’s val en Laatste oordeel, Cesar Franck’s De zaligheden, Berlioz’s Christus’ kindsheid, Hiller’s Verwoesting van Jerusalem, Schumann’s Das Paradis und die Peri, Rubinstein’s Het verloren Paradijs, Liszt’s Legende van de H. Elisabeth en Christus, Gounod’s Tobias, Mors et Vita en Les sept paroles du Christ, Massenet’s Maria Magdalena, Perosi’s Ijazarus’ opstanding, De transfiguratie en Mozes, en in de Nederlanden Heinze’s Opstanding, Santa Caecilia, Vincentius a Paulo, Hoi’s David, Nicolai’s Bonifacius, Benoit’s Lucifer, De Oorlog, De Schelde, Tinel’s H. Francisais, Hub.
Cuypers’, H. Alfonsus van Lignori.
