Cephalaliga, Cephalaea, een der meest voorkomende ongemakken, die hetzij als z.g. idiopatischc H. haar zetel in het hoofd zelf (schedel, hersenvliezen, hersenen) heeft, of als z.g. symptomatische of sympathische H. bij verschillende ziekten optreedt, n.l. bij ongeveer alle koortsziekten en hersenaandoeningen, bij de meeste oog- en oorontstekingen, bij stoornissen in de spijsvertering, bij verschillende zenuwziekten (zenuwzwakte, hypochondrie, hysterie). De H. treedt zoowel op bij bloedsaandrang als bij bloedledigheid (vandaar komt zij zoo veelvuldig voor bij bloedarmen, bleekzuchtigen, hongerenden en zwakken).
Een bijzondere vorm van H. is de z.g. halfzijdige R. of migraine (zie ald.). Verder is de H. ook vaak een gevolg van overmatige herseninspanning en van overprikkeling van het zenuwgestel (de z.g. nerveuse of neurasthenische H.) of van beginnende desorganisatie der hersenen en haar omgeving. Voorts zijn ook acute of chronische stoornissen in de spijsvertering veelvuldig een bron van H. (z.g. gastrische H.). De rhetimalische H. of de hoofdjicht ontstaat door kouvatten en openbaart zich als een scheurende, bij weersverandering toenemende pijn; in de schedelhuid en de schedelspieren, die gewoonlijk bij elke beweging (kauwen, voorhoofdsrimpelen, knikken met het hoofd) verergert. Eindelijk plegen zekere vergiftigingen, in het bijzonder met alcohol, lood, opiaten, kooloxyd-gas enz. in den regel langdurige H. (de z.g. toxische H.) achter te laten. Van de chronische infectieziekten gaat vooral de syphilis' in hare latere stadiën van dikwijls zeer heftige, borende, meest des nachts optredende Hi, in de schedelbeenderen gepaard.
