1) Ambt van het beiersch regeeringsdistrict Mitte’franken, 234a,4 km2, groot, in 1900: 13.039 inw., in 30 gemeenten.
2) E., stad en stadsdistrict in het beiersch regeeringsdistrict Mittelfranken, n. van Neurenberg, aan de monding van de Schwabach in de Regnitz en aan het Ludwigskanaal, is zetel van het ambtsbestuur van het ambt E., van een ambtsgerecht, enz , en telde in 1900 22 953 inw., waaronder 6670 r.-kath. en 200 israëlieten; universiteit, gymnasium (1745 gesticht), kweekschool v. vroedvrouwen, krankzinnigengesticht, waterleiding, rioleering, gasverlichting, abattoir, 2 vrijmetselaarsloges; monumenten: standbeeld van markgraaf Friedrich (door Schwanthaler gemodelleerd, door Stiglmayer gegoten, in het jaar 1843 op het Slotplein onthuld), standbeeld van den medikus Herz (op het Luitpoldplein, door Zumbusch gemodelleerd), Kriegerdenkmal (van Wanderer, 1890 onthuld), monument keizer Wilhelm I (van Schwabe, 1897 onthuld). Hoofdmiddel van bestaan : industrie (katoenspinnerij, looierij, handschoenfabrieken, electrische en medische apparaten, papeteriën, spiegelfoelie, tabak, ivoor-, en hoorn waren, galanteriën, 15 bierbrouwerijen).
De universiteit te E., sinds Mei 1889 in een naar ontwerpen van professor Romeis te München ingericht gebouw gevestigd, werd in 1742 door markgraaf Friedrich van BrandenburgBayreuth gesticht, oorspronkelijk voor zijn residentie Bayreuth, waar zij echter slechts een jaar gevestigd was; hare middelen waren aanvankelijk zeer beperkt, doch in lateren tijd verbeterde door de mildheid van markgraaf Alexander, naar wien zij wel Friedrich Alexander-universiteit wordt geheeten, en van andere vorsten enz. haar toestand aanmerkelijk : haar bibliotheek (180.000 banden, 1700 handschriften, teekeningen van vele duitsche en nederl. meesters, b.v. van Dürer 20), bevindt zich in het voormalig markgrafelijk slot; de slotkerk werd in 1840 aan den leerstoel der mineralogie afgestaan; de scheikundige laboratoriën, de anatomie, het zoologisch-zootomisch instituut enz. bevinden zich in eigen gebouwen rondom den slottuin; aan de universiteit zijn verder verbonden een ziekenhuis, een kliniek voor ooglijders, een chirurgische kliniek, een kraam-inrichting, met kweekschool voor vroedvrouwen, een pathologisch-anatomisch instituut, een plantentuin, een natuurkundig en mineralogisch kabinet, een physiologisch instituut enz.
E. is een zeer oude plaats; het behoorde ten tijde v/h gouwbestuur tot de gouw Ratenz, kwam in 1017 aan Bohemen, verkreeg in 1398 van koning Wenzel stadsrechten, kwam in 1400 aan de burggraven van Neurenberg, in 1541 aan het markgraafschap Bayreuth, in 1791 aan Pruisen en in 1810 aan Beieren.
