Gemeente in Zuid-Holland (arrond. Rotterdam), in het n.o. door de Oude-Maas bespoeld en door deze van Rozenburg gescheiden, overigens bepaald door de gemeenten Oostvoorne, Nieuwenhoorn en Vierpolders, 240 bunders groot; de bodem bestaat uit rivierklei; de gemeente telt 4170 inw. en bestaat in hoofdzaak uit het stadje Brielle of Den Briel; personeele belasting 7 le klasse.
Het stadje Brielle, hoewel zeer oud, is eerst in het jaar 1280 vermeld gevonden; in den aanvang der 14de eeuw werd )let tot stad verheven en was toen de hoofdpl. van de heerlijkheid Voorne; in 1417 werd het door hertog Jan van Beieren ingenomen, in 1471 door toevallige tijdige ontdekking van den toeleg voor eene plundering door zeeroovers, bewaard; 1 April 1572 maakten de Watergeuzen zich van deze plaats meester en 5 April 1572 sloeg zij den aanval van den graaf van Bossu af; 3 Oct. 1579 deed de Spaansche overste Valentijn de Pardieu een vergeefsche poging haar weer te vermeesteren; van 1585 tot 1616 was de stad aan Engeland verpand; in 1813, op 1 Dec., was Den Briel de eerste plaats die de fransche bezetting verdreef; 1 April 1872 hadden bij gelegenheid van het derde eeuwfeest van de inneming door de Watergeuzen groote feestelijkheden plaats; in de Groote of Catharinakerk, met een nog onvoltooiden toren, in 1462 begonnen ter vervanging van den in 1456 ingestorten, het marmeren praalgraf van Almonde; en het in 1557 uit de nalatenschap van den Heenvlietschen pastoor Engel Willemszoon de Meerle of Angelus Merula gestichte weeshuis het afbeeldsel van genoemden pastoor; het huis, waarin in 1597 M. H. Tromp werd geboren, is in den aanvang der 19de eeuw afgebroken; voorts heeft B. een fraai stadhuis en een gemeentelijke hoogere burgerschool, met 3-jarigen cursus. B. voorheen welvarend door de haringvisscherij, bestaat thans in hoofdzaak van kleinbedrijf; het is een vestingplaats die de mond der Maas beschermt; in garnizoen het korps torpedisten. B. is ook de zetel van een kanton, welks rechtsgebied zich uitstrekt over de gemeenten Abbenhriek, Brielle, Geervliet, Heenvliet, Hekelingen, Hellevoetsluis, Nieuwenhoorn, Nieuw-Helvoet, Oostvoorne, Oudehoorn, Rockanje, Rozenburg, Spijkenisse, Vierpolders, Zuidland en Zwartewaal, en dat het 7de kanton van het arrond. Rotterdam uitmaakt.
