De hoogste waardigheid te Athene na de afschaffing van het koningschap. Na den dood van koning Codrus (omstr. 1068 voor Christus), werd, wellicht tengevolge van tweespalt tusschen zijn zonen, de titel van koning afgeschaft; een dezer zonen, Medon, verkreeg de hoogste staatsmacht, met den titel van Archont, voor het leven; en hij had gedurende de eerste tijden waarschijnlijk dezelfde bevoegdheid als de vroegere koningen; de andere zoon van Codrus, Neleus, ging naar Azië.
In 752 voor Chr. werd de regeeringsduur op 10 j aren gesteld, in 714 het voorrecht der Medontiden opgeheven; in 683 werd de macht onder negen archonten verdeeld, en den duur der waardigheid op 1 jaar beperkt; bij deze regeling werd het archontschap tevens van alle zelfstandigheid beroofd. Door de wetgeving van Solon ging de bevoegdheid tot het archontschap van de Eupatriden over op de eerste klasse der burgers, de Pentacosiomedimnen. Clisthenes voerde hunne, benoeming door het lot inplaats van door verkiezingen in. Door Aristides werd het archontschap voor alle klassen toegankelijk gemaakt. Na de grondvesting der demokratie heette de eerste archont, naar wien het jaar genoemd werd, eenvoudig archont, met den toenaam Eponymos; zijn bevoegdheid bepaalde zich tot het voorzitterschap bij de rechtbanken, welke bediening hij echter met anderen moest deelen; verder had hij het bestuur over de groote Dionysiën en Thargeliën, met de zorg voor de groote staatsfeesten, van de groote theoriën, met name de Delphische enz. De tweede archont, de Basileus, had de zorg voor de ’ Eleusinische mysteriën en de Anthesteriën.
Tot zijn rechtsgebied behoorden alle gedingen, die op den godsdienst betrekking hadden, even ' als alle halszaken, waarvan de godsdienstige zijde zich zeer duidelijk openbaarde in de ! verplichting om de bloedschuld te voldoen. De derde archont, de Polemarchos, was de verzorger van de sacra der oorlogsgoden, en bestuuider der openbare begrafenissen van staatswege. Vroeger bezat hij waarschijnlijk het oude koninklijke recht, om het bevel over den rechtervleugel des legers te voeren en ten tijde van den slag bij Marathon had hij nog eene stem onder de 10 strategen. Bij Marathon besliste, zooals bekend is, de polemarchos Callimachus door zijne stem het aangaan van den slag. Later wordt van dit recht geen melding gemaakt. Tot zijn rechtsgebied behoorden alle gedingen die voortvloeiden uit de persoonlijke en familie-betrekkingen der vreemden en metoecen en hij was in het algemeen voor den vreemdeling, wat de archont voor den burger was.
Men kan hem met den praetor* peregrinus te Rome vergelijken. Ieder dezer drie hoogere archonten had twee door hem zelven gekozen bijzitters of helpers. De overige zes archonten, de Thesmotheten, vormden een college, dat waakte voor de wetten; zij hadden voorzitterschap bij de rechtpleging en leidden het voorloopig onderzoek der burgerlijke rechtsvordering. Zij bezorgden alle zaken, die niet tot de rechtsbevoegdheid van een der drie hoogere archonten of van een anderen overheidspersoon behoorden, b. v. van de strategen, en de elfmannen. Gemeenschappelijk hadden de negen archonten de rechtspraak over de door het volk afgezette overheden.Bij aftreding moesten de archonten rekenschap en verantwoording afleggen en werden alsdan, als deze in orde werd bevonden, leden-areopagen. Onder de heerschappij der Romeinen verviel de beteekenis van het archontschap aanmerkelijk. Niettemin stond .de archontenwaardigheid nog toen Griekenland zijn zelfstandigheid geheel had verloren, in zoo hooge eere, dat zelfs vele derromeinsche keizers, als Domitianus, Hadrianus en Gallienus, dezen titel aannamen. In den loop der 5de eeuw na Chr. verdween deze staatsinstelling echter geheel. In het latere Byzantijnsche rijk en ten tijde der Frankische heerschappij over Griekenland heetten de grieksche grondheeren of barons archonten. Archont was verder ook de titel van den voorzitter der Gerusia van de joodsche gemeente te Alexandrië enz.
