gevangenis - inrichting waar gevangenen opgesloten worden gehouden. Het woord heeft geen enkel neutraal synoniem, maar des te meer equivalenten in bijzondere stijl registers. Informeel: gevang, nor, bajes, bak, cachot, pot, kot. Nog informeler: lik, kast. In juridische taal gebruikt men de mondvol penitentiaire inrichting; militairen hebben het over de petoet. Het huis van bewaring huisvest verdachten die in voorlopige hechtenis zijn genomen: kort gestraften en vreemdelingen die het land uitgezet gaan worden. De strafgevangenis herbergt gevangenen met straffen langer dan drie maanden. Een soldatengevangenis heet provoost. Dan enkele niet meer bestaande typen gevangenissen. Het tuchthuis (tot 1886) was bestemd voor gevangenen met straffen van meer dan vijf jaar. In het werkhuis, ook werkinrichting of tuchthuis genoemd, waren bedelaars en veroordeelden te werk gesteld. Het rasphuis was een werkhuis, welks bewoners brazielhout raspten; in het spinhuis werd gesponnen. Het bagno was een Franse gevangenis voor galei-

slaven. Kerker is een archaïsme en wordt geassocieerd met eenzaamheid en verschrikkingen.

Zie: instelling.

Gezegde(s):
• nummer elf
• huis van bewaring
• zijn tijd uitbrommen
• tussen vier muren zitten
• achter slot en grendel zitten
• achter de tralies zitten
• achter de grendels zitten
• bankvast zitten
• op het droge zitten
• aan de haak zijn
• binnen zitten
• in verzekerde bewaring zitten
• door een ijzeren bril zien
• uit de rijksschotel eten
• hij zit in het hotel de houten pollepel

Gevan¬genis is de algemeene benaming. Kerker behoort tegenwoordig uitsluitend tot den hoogeren stijl. Verbeterhuis heet eene gevangenis voor correctioneel veroordeelden (overtreders), tuchthuis eene gevangenis voor crimineel ver¬oordeelden (misdadigers).

gevangenis - zelfstandig naamwoord
uitspraak: ge-van-ge-nis

1. gebouw waarin misdadigers worden opgesloten
♢ de rechter veroordeelt hem tot drie maanden gevangenis

Zelfstandig naamwoord: ge-van-ge-nis
de gevangenis
de gevangenissen
het gevangenisje

Synoniemen
bajes, lik, nor