iedereen, met ongunstige bijbetekenis. Alleman, een koppeling van alle en man, wil eigenlijk zeggen: iedereen, een iegelijk. Het veelvuldig gebruik van alleman, ook in de 2de naamval (allemansgading, allemansvriend, allemansgek) gaf aanleiding tot de schertsende bijvoeging van Heer of van Henneken of Jan (als meest gewone voornaam), waardoor dan het woord bij wijze van eigennaam gebezigd werd, om alle mensen als een enkele persoon te verbeelden. Het eerste vond zijn voorbeeld in het oudere heromnes, heeromnes (evenzo van Lat. omnes gevormd), dat in de middeleeuwen en in de 17de eeuw veel voorkomt. De meest gewone bijvoeging was evenwel Jan, waarbij dan alleman, als eigennaam opgevat, veelal met kapitale letter wordt geschreven: Jan Alleman, iedereen. Uit misverstand begon men later de beide delen te scheiden door invoeging van en, en zo ontstond de thans uitsluitend gebruikelijke zegswijze Jan en alleman. Vgl. het vroegere Jack ende Toon; thans Jantje en Toontje. In Z.-Nederl. Peer en Pauw; God en klein Peerke. Fr. monsieur tout le monde; Pierre et Paul, Hd. Hinz und Kunz; Eng. every man Jack; Brown, Jones and Robinson; all the world and his wife.
Inloggen
Log hier in om direct te kunnen beginnen met schrijven.
