‘Gruzelementen’ is ontstaan uit ‘gruis’ (men spreekt ook wel van ‘gruizelementen’), en dit is langs vele omwegen ontstaan uit Lat.: rudus, kiezel, puin. Bedoeld is dan ook: in puin liggen, aan scherve... Lees meer
Deze uitdrukking is ontstaan uit: ‘In de braak (brake) liggen’, dwz.: in ongeploegde of gebroken toestand verkeren. Ook: gedurende een tijd niet bezaaid worden om - ter voorkoming van zgn. uitputting ... Lees meer
Letterlijk geldt dit voor het schip, dat aan het anker is vastgelegd. Overdrachtelijk voor een zaak, die goed vastgemaakt is; ook voor begrippen, denkbeelden, die ingang hebben gevonden en niet meer w... Lees meer
In zulk een onnatuurlijke toestand liggen, dat men, zo iemand ziende, zou denken dat er een mirakel (wonder) had plaatsgehad. Men zegt het veelal van beschonkenen of flauwgevallenen
‘Apegapen’ was oorspronkelijk ‘hapegapen’, waarvan de eerste woordhelft hetzelfde is als ‘haperen’. Door de bijgedachte aan een gapende aap, heeft de volkstaal er ‘apegapen’ van gemaakt. Volgens ander... Lees meer
‘Pampus' is een zandbank in het IJ voor Amsterdam; de oude zeilschepen moesten daar blijven liggen tot de vloed op kwam; zij konden dus niet verder. Overdrachtelijk voor: bezwijmd of stomdronken zijn,... Lees meer
‘Zieltogen' is in de vervoeging zwak: zieltoogde, gezieltoogd, dus worden de leden als onscheidbaar aangemerkt en is het woord - evenals herbergen, beraadslagen e.d. - gevormd van een znw. zieltoog. H... Lees meer
Een schip dat voor twee ankers ligt, is goed verzekerd. Zo betekent deze uitdrukking figuurlijk: goed bezorgd zijn, dubbele hulp hebben. Bij Propertius (2, 22, 41) vinden we: ‘Melius duo defendunt ret... Lees meer
‘Batterij’ van Fra.: batterie, een zeker aantal vuurmonden, te zamen opgesteld om een vijandelijke stelling te beschieten. Overdrachtelijk wordt het woord ook gebezigd voor ‘achterwerk, billen’. De ze... Lees meer