Rond 1800 gaf de firma Wed. J. Van Egmont een bijzondere centsprent uit: ‘De Nieuwe Sint Nicolaas-prent’. Hierop staan een deftig heer te paard en een even deftig geklede witte knecht afgebeeld:
Zijn Knecht lijkt zelfs wel een Kaptein, Dien hij last geeft te zoeken Waar zoete of stoute Kindren zijn, Die hij dan komt bezoeken.
Waarschijnlijk stelde deze centsprent eerst een andere notabele voor, maar is hij hier ‘hergebruikt’, zoals dat ook met de centsprent van Karel V gebeurde. Dit is de enige bekende → afbeelding van Sint-Nicolaas met knecht, totdat Jan Schenkman hem in 1850 afbeeldde als de Zwarte Piet zoals we die nu nog kennen. E. Boer-Dirks veronderstelt dat deze weer teruggaat op een twintig jaar oudere afbeelding van een donkere knecht in een onvolledig boekje uit de jaren veertig van de 19de eeuw, dat zich in de Koninklijke Bibliotheek en Lektuur Centrum in Den Haag bevindt. Schenkman tekent Zwarte Piet als een vriendelijke knecht. Zo was de page ook in de schilderkunst bekend: vriendelijk, gedienstig, bijzonder gekleed; zeker geen boeman. Rond 1900 wordt hij steeds meer als grimmige knecht gezien, naarmate de sprookjes van de gebroeders Grimm bekender werden en er verband werd gelegd met kinderschrikfiguren uit de folklore.
Boer-Dirks, 1993, 1995
