Sint-Nicolaasliederen zijn in een aantal categorieën te verdelen:
• Legendeliederen: een legende op muziek gezet; kerkliederen.
• Liederen waarin Sint-Nicolaas als ‘hyli(c)kmaker’ aanbeden wordt: meestal
vraagt een meisje om een vrijer (17de en 18de eeuw).
• Volksliederen: oude teksten en/of melodieën.
• Kinderliederen.
• Buitenlandse liederen.
• Liederen over Nicolaas van Tolentijn (Tolentino).
De meeste sinterklaasliedjes die wij kennen, zijn in de 19de eeuw geschreven. Het was de tijd van de huismuziek: de ‘verkleinde vleugel’ deed als piano zijn intrede in veel burgermansgezinnen. Talloze mensen leerden pianospelen en componisten schreven hiervoor veel muziek. Gedurende de avonden (zonder televisie of radio) werd er vaak samen muziek gemaakt. Volksliederen en liederen aan onze cultuurfeesten gebonden waren favoriet. Vaak werden toenmalige bekende melodieën gebruikt. Vandaar dat sinterklaasliederen populair werden, meestal onder een andere naam dan wij die kennen:
Oorspronkelijke titel Bij ons bekend als ‘Sinterklaas’ ‘Zie de maan schijnt door de bomen’ ‘De zwarte knecht in huis’ ‘Daar wordt aan de deur geklopt’ ‘Hij is er’ ‘Jongens, heb je ’t al vernomen’ Bekende schrijvers van vroeger waren:
S. Abramsz (Amsterdam 1867 Velp 1924). Schrijver en onderwijzer. Hij schreef leesboekjes voor de lagere school en verzamelde kinderrijmpjes, bijvoorbeeld ‘Van Sinterklaas en Pieterbaas’ uit 1911 en ‘Zoetjes gaan de paardenvoetjes’ uit 1919. ‘Op de hoge, hoge daken’ is ook van hem.
H.A. Almoes. Hoofd van een school te Amsterdam. Van zijn hand zijn ‘Vroolijk St. Nicolaas-feest’ (zie blz. 333) ‘Wie komt er alle jaren’ (1931), ‘Sinterklaas laat strooien’, ‘Hop, hop, hop, we zitten nu rechtop’ (1931), ‘Sinterklaas, die goeie heer’ (1931),‘De zak van Sint Niklaas’ (de tekst van dit lied staat al in een kinderversjesboek van A. Brontsema van Eikema uit 1871).
Antoinette van Dijk. Presentatrice van het eerste Nederlandse radioprogramma voor kinderen. Zij was de eerste die Sint-Nicolaas ‘Sinterklaasje’ noemde. ‘Welkomstlied’ (‘Dag Sinterklaasje’), ‘Vijf December, ha, dat is de blijde dag’ (ca. 1921).
J.P. Heije (Amsterdam 1809-1876). Arts en dichter met grote maatschappelijke belangstelling en een warm sociaal gevoel, die veel deed om de volkszang te bevorderen. Schreef ‘Zie de maan schijnt door de bomen’ (1831; in 1845 op muziek gezet door J.J. Viotta).
Kath. Leopold: ‘Jongens, heb je ’t al vernomen?’, ‘O, kom er eens kijken’ (1908), ‘Sinterklaas, zegt moe, houdt van zoet, zegt moe’, ‘Hij komt, hij komt, die lieve goede Sint’ (melodie: ‘Fröhlicher Landmann, von der Arbeit zurückkehrend’).
R.A. van Pelt: ‘Hoor, de wind waait door de bomen’ (1908), ‘Rommeldebommel, wat een gestommel’, ‘Sint Niklaasje, kom maar binnen met je knecht!’ (1926).
Johanna Veth: ‘Daar wordt aan de deur geklopt’ (melodie: ‘Ach, du lieber Augustin’ van A.H. Wenck, Brüheim ca. 1750 Amsterdam ca. 1814), ‘Sinterklaas goed heilig man’.
Ook in onze tijd zijn er nog zangers en groepen die moderne sinterklaasliederen ten gehore brengen, bijvoorbeeld:
Herman Broekhuizen: ‘Zwarte, zwarte Piet, wat laat je mij toch schrikken’ (1956), ‘Zwarte Piet, wiedewiedewiet’ (1961), ‘Pietje, Pietje, zwart als roet’, ‘Piet heeft gesnoept van de pepernoten’ (1966).
Henk Temming: ‘Sinterklaas en Zwarte Piet, allebei bestaan ze’ (1991), ‘Er zit een haar in de soep van Sinterklaas’ (1991), ‘Ik geef een wortel aan de schimmel’ (1991), ‘Ik vraag aan Sinterklaas een heel gelukkig kerstfeest’ (1991).
Henk Temming en Paula Patricio: ‘De hulpsinterklaas’ (1991), ‘Dat is Zwarte Piet’ (1991), ‘Het pakje’ (1991).
VOF de Kunst (1993):
Erik van Muiswinkel / C. Smalt: ‘Het grote boek’ Ivo de Wijs / Nol Havens: ‘De witte zwarte pieten’ Ivo de Wijs / Nol Havens/ A. Hidding: ‘De centrale verwarming’ Willem Wilmink / Harry Bannink: ‘De stoute jongen’
T. de Winter / Nol Havens: ‘Ivo Kramer’
J. Lenferink / Nol Havens: ‘Paard zonder naam’
C. Fluitsma / C. Smalt: ‘Het paard van Sinterklaas’
C. Fluitsma / H. Klein: ‘Als het regent’
R. Dannis / Ocki Klootwijk: ‘Binnenstevoren, achterstebuiten’
T. de Winter / Nol Havens: ‘Hoor ik paardevoetjes’
Willem Wilmink: ‘De jongen die om Sinterklaas lachte’ (1973).
Henk Westbroek: ‘Sinterklaas, wie kent hem niet?’ (1982), ‘Ik ben toch zeker Sinterklaas niet!’ (1991), ‘Sinterklaas wordt 100.000’ (1995).
Jacques Plafond (pseudoniem van Wim T. Schippers) en Paul Haenen: ‘We zitten klaar’, ‘Open de deur voor Sint-Nicolaas’, ‘De pakjespolka’ (alle 1982).
In 2007 werd door Z@ppelin een stemming onder ouders en kinderen uitgevoerd. Als het favoriete sinterklaasliedje aller tijden koos men ‘Zwarte Piet ging uit fietsen’, op de tweede plaats eindigde ‘Zie ginds komt de stoomboot’ en op de derde plaats ‘De zak van Sinterklaas’.
C.J. Aarts en M.C. Etten, 1999; Van Benthem, 1991, 2009; Boer-Dirks, 1995; Van Gelder, 1995; Groen jr., 1957.
