1. Toeval. Per accidens, Toevalligerwijs, VAN OORSCHOT 141, bij toeval, op toevallige wijsje, toevallig. — Omne ... quod est per accidens, oportet reduci ad id quod est per se, s.
THOMAS, SUM. C. GENT, HI, 107, Al wat toevalligerwijs is gaat terug op iets dat uiteraard is. — Multa accidentia sunt, quibus homines coguntnr locum mutare, s. THOMAS, SUM. C. GENT., in, 132, Daar zijn veel toevallige dingen die een mensch dwingen een andere ruimte te betrekken. 2.Bijkomstigheid, FRAENKEL 48. Accidens... est res, cuius naturae debetur esse in alio, s. THOMAS, IX QUAEST. QUODLIBET, A. 5, AD 2, De bijkomstigheid is dat wat van nature bij een ander hoort. — Tria sunt genera accidentium quaedam ... causantur ex principiis speciei et dicuntur propria ...; quaedam vero causantur ex principiis individui, et hoc dicilur, vel quia habent causam permanentem in subiecto, et haec sunt accidentia inseparabilia-, ... quaedam vero habent causam non permanentem in subiecto, et haec sunt accidentia separabilia, S. THOMAS, QU. DISP. DE ANIMA, A. 12, AD 7, Daar zijn drie soorten van bijkomstigheden, sommige namelijk volgen uit de beginselen der soort en heeten daarom eigen bijkomstigheden ...; andere integendeel volgen uit de beginselen van den enkeling en dit, ofwel omdat ze in hem een blijvende oorzaak hebben, — dit zijn namelijk de onontbeerlijke bijkomstigheden, — ofwel omdat ze in hem een niet blijvende oorzaak hebben; dit zijn namelijk de wel ontbeerlijke bijkomstigheden. — Formae ... et accidentia et alia huiusmodi non dicuntur entia, quasi ipsa sint, sed quia eis aliquid est, s. THOMAS, SUM. THEOL., I, Q. 45, A. 4, c., Vormen en bijkomstigheden en andere dergelijke worden niet wezens genoemd alsof ere yelf iets waren, maar wel omdat door deze iets is. — Ens dicitur de substantia et accidente ex habitudine quam substantia et accidens habent; S. THOMAS, QU. DISP. DE VERITATE, Q.2, A. II,c., Zelfstandigheid en bijkomstigheid worden alle beide wezens genoemd om de verhouding waarin ze tot elkaar staan. — Secundum Philosophum accidens magis proprie dicitur entis quam ens, s. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. 45, A. 4, c., Naar den Wijsgeer is het juister van een bijkomstigheid te zeggen dat vp bij een wezen thuishoort, dan dat ze zelf een wezen is. —Quia ... omnia accidentia suntformae quaedam substantiae superadditae et a principiis substantiae causatae, oportet quod eorum esse sit superadditum supra esse substantiae et ab ipso dependens, S. THOMAS, SUM. c. GENT. IV, 14, Daar alle bijkomstigheden vormen Zijn die aan de zelfstandigheid werden toegevoegd en door de beginselen der Zelfstandigheid werden teweeggebracht, Zoo moet haar zijn aan dat van de Zelfstandigheid zijn toegevoegden van dat laatste ook afhankelijk zijn. — Accidentis... esse est inesse, s. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. 28, A. 2, C., He Zijn der bijkomstigheid komt hierop neer in een ander te zijn. — Accidens non est de essentia substantiae, De bijkomstigheid maakt niet deel uit van de wezenheid der zelfstandigheid. — Accidens non constituit substantiam, De bijkomstigheid maakt niet de zelfstandigheid uit. — Accidens est extra substantiam, De bijkomstigheid blijft buiten de zelfstandigheid. — Accidentia mutant condicionem substantiae, De bijkomstigheden brengen aan den toestand van de zelfstandigheid een wijziging toe. —Accidens non potest convenire alicui ut genus, De bijkomstigheid kan bij geen enkel wezen het geslacht uitmaken. — Accidens uni non est alteri substantia, Wat één wezen tot bijkomstigheid strekt kan niet bij een ander de zelfstandigheid uitmaken. —Accidentis non est accidens, S. THOMAS, SUM. THEOL. I-II, Q. 7, A. I, ARG. 3, Een bijkomstigheid kan niet op haar beurt bijkomstigheden hebben. — Accidens non est subjectum accidentis, Eén bijkomstigheid kan niet een andere bijkomstigheid schragen. — Si accidens accipiatur secundum quod dividitur contra substantiam, sic nihil potest esse medium inter substantiam et accidens, S. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. 77, A 1, AD 5, Wanneer bijkomstigheid als het tegendeel van zelfstandigheid bedoeld wordt, dan hoort er tusschen Zelfstandigheid en bijkomstigheid in geen derde meer. — Si ... accipiatur accidens secundum quod ponitur mum quinque universalium, sic aliquid est medium inter substantiam et accidens, s. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. 77, A. I, AD 5, Wanneer bijkomstigheid als één onder de vijf algemeene begrippen bedoeld wordt, dan hoort er tusschen Zelfstandigheid en bijkomstigheid in nog een derde. — Quod exsistit per aliud est accidens, Wat dank zij het zijn van een ander bestaat heet bijkomstigheid. — Accidentia speciei accidunt generi, non contra, Wat voor de soort bijkomstig is is het ook voor het geslacht, het tegendeel echter houdt geen steek. — Accidens (nobilius est) suo subiecto prout comparatur ad ipsum sicut actus ad potentiam, simpliciter autem subiectum est nobilius, s. THOMAS, QU. DISP. DE VERITATE, Q. 20, A.I, AD I, Wanneer de bijkomstigheid tot het subjekt in dezelfde verhouding gesteld wordt als daad tot aanleg, dan is de bijkomstigheid voortreffelijker dan het subjekt-, in volstrekten zin is echter het subjekt voortreffelijker. — Unum accidens non (est) nisi unius subiecti, s. THOMAS, COMM. IN IV SENT. D. 14, Q. I, A. 3, SOL. I, c., Eén bijkomstigheid gaat maar op één subjekt terug. — Accidens ... non extendit se ultra suum subiectum, s. THOMAS, COMM. IN II SENT. D. 27, Q. I, A. 6, ARG. I, Een bijkomstigheid reikt niet verder dan haar subjekt.—Accidens non potest corrumpere subiectum, Een bijkomstigheid kan haar subjekt niet te niet doen. — Accidens non migrat de subiecto in subjectum, Eenzelfde bijkomstigheid gaat niet van één subjekt naar een ander over. — Accidens praedicatur de subiecto, De bijkomstigheid wordt van het subjekt gezegd. — Accidentia aliquo modo babe(...)nt definitionem, S. THOMAS, COMM. IN VII METAPHYS. LECT. 4, bijkomstigheden zijn enigszins voor bepaling vatbaar. — Est... commune omni accidenti, quod non sit de essentia rei, et ita non cadit in definitione rei, s. THOMAS, QU. DISP. DE ANIMA A. 12, AD 7, Alle bijkomstigheden hebben dit gemeen, dat ze wet van de wezenheid van iets deel uitmaken en zoo vallen ze niet onder de bepaling van het wezen. — Accidentia ... non habent esse nisi per hoe quod insunt subiecto, et ideo eorum quidditas est dependens a subiecto, et propter hoe oportet quod subiectum in accidentis definitione ponatur, s. THOMAS, COMM. IN VII METAPHYS. LECT. 4, bijkomstigheden hebben alleen zijn in zover ze een subjekt aandoen, zoo dat haar matheid van het subjekt afhangt en bijgevolg hoort het subjekt der bijkomstigheid in de bepaling van de bijkomstigheid thuis. (Tgd SUBSTANTIA, Zelfstandigheid). — Accidens absolutum, Volstrekte bijkomstigheid, MEYER 265 (Tgd Accidens modale, Wijze te kennen gevende bijkomstigheid;— Accidens respectivum Betrekkelijke bijkomstigheid). Accidens commune, Gemeenschappelijke bijkomstigheid. Accidens contingens, Niet onontbeerlijke bijkomstigheid. Accidens formale, Vormelijke bijkomstigheid, MEYER 256. Accidens individui, Eenlingelijke bijkomstigheid (Tgd Accidens speciei, Soortelijke bijkomstigheid). Accidens inseparabile, Onontbeerlijke bijkomstigheid, onafscheidbare bijkomstigheid. Accidens logicum, Redekundige bijkomstigheid, MEYER 265 (Tgd Accidens physicum, Physische bijkomstigheid). Accidens modale, Wijze te kennen gevende bijkomstigheid (Tgd Accidens absolutum, Volstrekte bijkomstigheid). Accidens non proprium, Niet onontbeerlijke bijkomstigheid. Accidens permanens, Blijvende bijkomstigheid. Accidens physicum, Physische bijkomstigheid (Tgd Accidens logicum, Redekundige bijkomstigheid). Accidens praedicabile, Zegbare bijkomstigheid. Accidens praedicamentale, Hoofdbegrippelijke bijkomstigheid. Accidens proprium, Onontbeerlijke bijkomstigheid. Tmanatio propriorum accidentium a subiecto non est per aliquam transmutationem, sed per aliquam naturalem resultationem, s. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. JJ, A. 6, AD 3, Onontbeerlijke bijkomstigheden komen niet door verandering, maar wel door natuurlijke voortvloeiing uit het subjekt voort. — Accidens reale, Zaaklijke bijkomstigheid, MEYER 264. Accidens relativum, Betrekkelijke bijkomstigheid. Accidens respectivum, Betrekkelijke bijkomstigheid (Tgd Accidens absolutum, Volstrekte bijkomstigheid). Accidens separabile, Niet onontbeerlijke bijkomstigheid, afscheidbare bijkomstigheid. Accidens simplex, Enkelvoudige bijkomstigheid. Accidens speciei, Soortelijke bijkomstigheid (Tgd Accidens individui, Eenlingelijke bijkomstigheid).
