Ensie Encyclopedie

Redactie Ensie (2022)

Gepubliceerd op 08-04-2015

Paradigma

betekenis & definitie

Een paradigma is de manier waarop een woord in verschillende vormen verschijnt. Deze vormen betekenen ongeveer hetzelfde, maar de keuze voor de vorm verschilt per context.

Vooral in het Grieks en Latijn komen paradigma's voor. Hier hebben de werkwoorden en zelfstandig naamwoorden veel verschillende verschijningsvormen of naamvallen, zoals in de nominatief of ablatief. Bona femina betekent bijvoorbeeld "goede vrouw", maar in het Nederlands wordt vaak gesproken over pro bono, wanneer iemand iets gratis voor iemand doet. Pro bono betekent dan "voor het algemene doel" of "goed". In het Latijn worden woorden vervoegd door de stam te nemen en daar een uitgang aan toe te voegen.

Dit wordt een woordvormparadigma genoemd. Bij paradigmatische groepen kan een woord uit een zin vervangen worden door andere woorden. Bijvoorbeeld in de zin "Hij klimt in de boom". "De boom" kan vervangen worden door "het klimrek" of "het hek". Er is sprake van een open groep, er kunnen immers veel alternatieven gekozen worden.