Een monoloog is een betoog waarbij één persoon continue aan het woord is, en er niet altijd luisteraars zijn.
Het begrip ‘monoloog’ stamt af van het Griekse woord ‘monos’ dat één en alleen betekent. Het Griekse woord ‘logos’ betekent idee of woord. De betekenis van het woord monoloog zit al in het woord zelf verstopt: alleen aan het woord.
Zowel op toneel als in een gesprek kan er een monoloog ontstaan. Een monoloog op toneel speelt zich af als er één acteur op het podium staat en hij aan het woord is. Omdat er niemand anders op het podium staat, spreekt de acteur dus enkel zijn gedachten uit. Als er wel andere acteurs op het podium staan kan er nog steeds een monoloog plaatsvinden. De overige acteurs spelen of ze de sprekende acteur niet kunnen horen.
In films komen monologen nauwelijks voor.Het woord ‘monoloog’ kan ook worden gebruikt als men spreekt van een solovoorstelling. Een bekende monoloog is ‘To be or not to be’ uit het stuk Hamlet van Shakespeare.
Een monoloog in een gesprek komt voor als er één persoon voor langere tijd aan het woord is en de overige aanwezigen niks kunnen of mogen zeggen. Een presentatie of toespraak zijn vormen van een monoloog.
