De civil society ofwel burgermaatschappij is een verzamelnaam voor actief burgerschap als een non-gouvernementele institutie in de samenleving. Het omvat alle organisaties en particuliere initiatieven die zonder winstoogmerk bijdragen aan de maatschappij.
Ook de term ‘maatschappelijk middenveld’ kan worden gebruikt om de civil society mee aan te duiden. De sociale wetenschap onderscheidt drie velden binnen de reguliere samenleving: de markt, de overheid en de civil society.
Binnen de burgermaatschappij kan men diverse initiatieven onderscheiden, zoals goede doelen, welzijnsorganisaties, vrijwilligerswerk, religieuze instituten en culturele instellingen zoals musea. Afhankelijk van welke criteria men hanteert, worden ook informele netwerken zoals familierelaties meegerekend. Door een bijdrage te leveren aan de samenleving speelt de mondige, participerende burger een belangrijke rol. Hiervoor is een zekere mate van engagement (betrokkenheid) vereist.
Volgens politicoloog Robert Puntnam is de civil society een belangrijk component binnen de democratie. Een burgermaatschappij kan namelijk enkel bestaan door vrijwillige inspanningen van de burger, al dan niet in georganiseerd verband.
Het woord civil society is afgeleid van het Latijnse ‘societas civilis’, dat letterlijk burgermaatschappij betekent. Het maatschappelijke middenveld heeft zich vanaf de zeventiende eeuw ontwikkeld onder invloed van de Verlichting. In deze periode laaide de discussie over de gewenste maatschappij-inrichting op en ontstond er debat over de samenleving. Vooral na de Nederlandse ontzuiling in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw was er sprake van een omvangrijk maatschappelijk middenveld.
In de huidige tijdsgeest wordt er door de overheid groot belang gehecht aan de civil society. De politiek meent dat diverse overheidstaken weer teruggegeven moeten worden aan ‘de burger’, zodat de overheid zelf meer kan worden ontlast.
