Jurisprudence Begrippenlijst

Paul Cliteur (2018)

Gepubliceerd op 15-02-2017

Multiculturalisme

betekenis & definitie

Het Multiculturalisme is een politieke ideologie die uitgaat van het primaat van de religieus etnische groep boven het individu. Multiculturalisten denken dat het liberalisme met zijn concentratie op het individu, moet worden aangevuld met een oriëntatie op de religieuze etnische group. Groepen zouden een recht hebben op het behoud van hun cultuur.

Het verwarrende met de term ‘multiculturalisme’ is dat het in verschillende betekenissen kan worden gebruikt. In de meest algemene zin staat het voor culturele verscheidenheid. Men kan dan zeggen dat Sydney een ‘multiculturele’ stad is of dat we hier veel ‘multiculturalisme’ vinden. Het staat dan voor niet veel meer dan een aanduiding van culturele verscheidenheid. Anders wordt het wanneer het multiculturalisme wordt opgevoerd als een ideologie, als normatief standpunt. In die laatste betekenis is het ook een uitnodiging, aansporing, of soms zelfs een dictaat om die culturele verscheidenheid positief te waarderen. De voorstanders van die verscheidenheid worden dan ‘multiculturalisten’ genoemd.

Dat laatste begrip van multiculturalisme is veel problematischer, want culturele verscheidenheid kan in sommige opzichten verkieslijk zijn (een ‘verrijking’), maar in andere opzichten problematisch. In dit woordenboek worden veel praktijken beschreven die niet als een verrijking kunnen worden gezien: vrouwenbesnijdenis, mannenbesnijdenis, intolerantie tegenover homoseksualiteit, onverdraagzaamheid ten aanzien van religieuze satire, pleidooien voor een herintroductie van blasfemiewetgeving et cetera.

Het multiculturalisme als ideologie neemt in het bijzonder een gevaarlijke draai wanneer het bepleit dat de zeden en gewoonten van soms duizenden jaren oude wereldgodsdiensten moeten worden gedoogd in hedendaagse liberaal­democratische samenlevingen. Ideologische multiculturalisten zijn blind voor de schaduwzijden van die religies en zij zien de gevaren niet van het verlenen van legitimiteit aan immorele religieuze praktijken. In die zin is het multiculturalisme als ideologie schadelijk. Wereldleiders als David Cameron, Angela Merkel en Nicholas Sarkozy hebben het ideologisch multiculturalisme al afgezworen, maar in academia en bij de politiek correcte intelligentsia blijft het vaak hardnekkig populair, ook al probeert men de term multiculturalisme tegenwoordig te vermijden (vanwege de averij die het concept heeft opgelopen).