Jurisprudence Begrippenlijst

Paul Cliteur (2018)

Gepubliceerd op 13-04-2015

Fatwa

betekenis & definitie

Een fatwa is een juridisch advies in de islam. Vaak wordt dit advies uitgegeven door een godsdienstig wetspecialist. Er is echter geen eenstemmige methode welke bepaalt wie een fatwa mag uitspreken. Een fatwa is niet per definitie dwingend en hoeft dus ook niet als een vonnis opgevat te worden.

Een fatwa moet volgens het hoofd van de Fiqh (de jurisprudentie van de sharia) aan een aantal eisen voldoen voordat deze rechtsgeldig is. Zo moet er relevant bewijs uit de Koran of Ahadith zijn, waarop geen naskh (intrekking en vervanging van bepaalde passages) is toegepast, moet het bewezen zijn dat de persoon of instantie die hem uitspreekt kennis van zaken heeft en oprecht is, moet er geen opportunistisch individualisme of politieke bijbedoeling aan ten grondslag liggen en moet de fatwa adequaat bruikbaar zijn in de huidige wereld.

Een bekende fatwa is het doodvonnis door Ayatollah Khomeini van Iran aan het adres van Salman Rushdie, in 1989. Dit gebeurde vanwege Rushdies roman ‘’de duivelsverzen’’. Hoe om te gaan met deze fatwa bleek een “testcase” voor zowel democratische regeringen als ook voor intellectuelen.

Wat doe je als regeringsleider van land A, wanneer een regeringsleider van land B een burger van land A “ter dood veroordeelt”? De regering van land A de zal betreffende burger niet uitleveren aan de regering van land B, maar dat geeft aan de burger van land A maar een beperkte beveiliging wanneer de burgers van land B het tot hun heilige plicht maken het vonnis van hun religieuze en politieke leider tot uitvoering te brengen (eventueel door een sluipmoord in het buitenland). De fatwa van Khomeini had daarom hetzelfde effect als een vogelvrij-verklaring.

Andere bekende fatwa’s zijn de doodvonnissen van de Nigeriaanse journaliste Isioma Daniel en de Noorse cartoonist Lars Vilks, en het fatwa van Somalische geestelijken over vrouwenbesnijdenissen.