Leuven (R. K. universiteit van), - is gesticht in 1425 door Jan IV van Brabant met machtiging van Martinus V en werd toen genoemd Studium generale, waardoor zij het recht kreeg uit alle landen studenten op te nemen en den doctorstitel te verleenen. In 1431 werd de theologische faculteit opgericht. De eerste periode loopt van 1425—1797. De oude universiteit was een rechtspersoonlijkheid met groote autonomie.
Na de theologische faculteit (waaraan o. a. doceerde Adriaan Floriszoon Boeyens, de latere Adrianus VI) werden opgericht een faculteit voor recht, medicijnen en artes (kunsten). De laatste omvatte ook physica, mathematica, philosophie, litteratuur en geschiedenis. In de 17e en 18e eeuw was het een der beroemdste universiteiten van West-Europa. De rechtsfaculteit stond op de eerste plaats, maar het meest bekend is zij door de faculteit der letteren, vooral door de studie van Oostersche en classieke talen (Thomas Morus, Iustus Lipsius, Clénard), ofschoon zij ook in geometrie, astronomie en geographie beroemde professoren bezat (Adrianus Romanus, Gemma Frisius, Minckelers). Tijdens het Josephinisme stonden vele professoren tegenover Joseph II. Na den slag van Fleurus werden de Oostenrijksche Nederlanden door Frankrijk geannexeerd en in 1797 werd de universiteit gesloten.
De t w e e d e periode begon in 1834. Na het kort bestaan van een staatsuniversiteit, door de Nederl. regeering in 1815 opgericht, besloot het Belgisch episcopaat tot herstel van een Katholieke hoogeschool. Eerst korten tijd in Mechelen, doch in 1834 opnieuw in de oude gebouwen te Leuven. Deze heeft 5 faculteiten (theologie, recht, medicijnen, philosophie, letteren), staat onder toezicht der Belgische bisschoppen, die ook den rector magnificus benoemen. Sinds 1876 is de onafhankelijkheid van don staat compleet, ook wat betreft het verleenen van graden. De Leuvensche U. is de eenige in België, die een theol. faculteit bezit.
Het doctoraat in de godgeleerdheid, dat 6 jaren eischt na den Seminariecursus, staat hoog aangeschreven. Aan deze faculteit is het Amerikaansch college verbonden. Op initiatief van Leo XIII is voor de philosophie door professor (thans kardinaal) Mercier een Institut Supérieur de philosophie opgericht en tevens gesticht La Revue Néo-Scolastique. Aan dit Instituut is verbonden het Séminaire Léon XIII. Door de professoren Cauchie en Ladeuze is o. a. gesticht de Revue d’Histoire I’Ecclésiastique. — In den wereldoorlog is de bibliotheek der Universiteit in 1915 door brand verwoest.
