Kooloxyde, - CO, ontstaat bij onvolledige oxydatie van koolstof of bij reductie van koolzuurgas o. a. wanneer dit over gloeiende koolstof strijkt; het is een kleur- en reukloos gas, bijna even zwaar als de lucht. Men bereidt het door mierenzuur of oxaalzuur te verhitten met zwavelzuur. In ’t laatste geval is het k. gemengd met koolzuurgas, waarvan men het door alkaliën bevrijdt. Ook treedt k. op, gemengd met waterstof, wanneer men waterdamp over gloeiende kool leidt (watergas).
K. is een reductiemiddel. Bij hooge temperatuur reduceert het vele oxyden, o. a. ook ijzeroxyde, tot metaal. K. is brandbaar, ’t verbrandt met blauwe vlam tot kooldioxyde. Leidt men k. bij 250° over bijtende kali dan wordt er mierenzuurkalium gevormd. Deze reactie vindt toepassing voor mierenzuurbereiding.
Met nikkel en ijzer verbindt k. zich tot vluchtige verbindingen, nikkel- en ijzercarbonyl geheeten. Met chloor, in ’t zonlicht of onder den invloed van zeer poreuze kool, vereenigt k. zich tot phosgeen. Het is een gevaarlijk vergift, daar het zich verbindt met de bloedkleurstof, waardoor deze het vermogen verliest zich met zuurstof te verbinden en het organisme van de noodige zuurstof te voorzien. De inademing van k. (z.g. kolendampvergiftiging) bewerkt daardoor snel verdooving, asphyxie en den dood.
