IJsmachine - Werktuig voor het kunstmatig doen bevriezen van water. Afkoeling wordt veroorzaakt door sterke verdamping van een vloeistof te bevorderen, welke daarbij veel verdampingswarmte verbruikt. Oudste soort: z.g. vacuum-machine. Hierin wordt verdamping van het te bevriezen water zelf bevorderd door deze onder vacuum te doen geschieden en de waterdamp in sterk zwavelzuur te absorbeeren (verouderde hand-ijsmachine van Edmond Carré).
Later verbeterde vacuummachine van Maurice Leblanc. Vacuum wordt hier onderhouden door een stoomstraalapparaat, terwijl de waterdamp in een Westinghouse-Leblanccondensor wordt afgevoerd. De tegenwoordig gebruikte ijsmachines benutten echter als medium een vloeistof met laag kookpunt, waarbij derhalve ook zonder vacuum een sterke verdamping wordt verkregen. De damp wordt op tweeërlei wijze afgevoerd : le door absorheeren (absorptie-machines), 2e door wegpompen (compressie-machines). Oudste soort zijn absorptiemachines ; voorbeeld hiervan is de hand-ijsmachine van Ferdinand & Philippe, Edouard Carré met intermetteerende werking.
De gewenschte afkoeling wordt hier verkregen door het doen koken van ammoniak in een vat, hetwelk door het te bevriezen water omgeven is. De ammoniakdampen worden daarbij in een afzonderlijke hoeveelheid water opgelost. Is er geen vloeibare ammoniak meer aanwezig, dan worden door verwarming van de oplossing de ammoniakdampen daaruit verdreven en in het nog koude verdampervat wederom verdicht, waarop het verdampen (koken) opnieuw kan aanvangen. Later is deze machine door Mignon en Ëouart verbeterd en de werking ervan continu gemaakt. Ook deze machines, hoewel in Frankrijk in de vorige eeuw tamelijk verbreid, werden verdrongen door de compressie-koelmachine (zie KOELMACHINE), welke tot het vervaardigen van ijs wordt ingericht door het verdampervat te vervangen door een ijsgenerator.
