Colenbrander (Herman Theodoor), Nederlandsch geschiedkundige, geboren te Drachten, promoveerde 1 Maart 1897 te Leiden op een proefschrift: De Patriottentijd, hoofdzakelijk naar buitenlandsche bescheiden, eerste deel 1776-1784; was van 1897-1910 adjunct-archivaris aan het Algemeen Rijks-archief (koloniale afdeeling), sedert 1902 tevens secretaris van de Commissie van Advies voor ’s Rijks Geschiedkundige Publicatiën; in 1910 werd hij directeur van het bureau dezer instelling. In dat jaar trad hij tevens als privaat-docent aan de Rijksuniversiteit te Leiden op, waar hij de Staatkundige Geschiedenis onderwijst. In de R. G. P. publiceert C., sedert 1905, Gedenkstukken der algemeene geschiedenis van Nederland, 1789-1840; onderwijl verscheen als Kleine Serie I een uitgave over het Ontstaan der Grondwet.
Behalve twee vervolgdeelen op zijn dissertatie (1898, deel II, 1784-1786; 1899, deel III, 1786-1787), zagen in aansluiting aan de bovengenoemde Gedenkstukken, drie monographieën in de Nederlandsche Historische Bibliotheek het licht: De Bataafsche Republiek, Schimmelpenninck en Koning Lodewijk; Inlijving en Opstand; verder bewerkte C. naar collegedictaten van den meester, R. Fruins Geschiedenis der Staatsinstellingen in Nederland, tot den Val der Republiek. De Belgische Omwenteling (1905) is goeddeels een korte historische verklaring van de tegenstelling tusschen Noord en Zuid; Historie en Leven, en Tien Jaren Wereldgeschiedenis (1915) zijn herdrukken van tijdschrift-artikelen, meest door hem geschreven als redacteur van „De Gids”.
