Catechismus - in de wandeling: vraagboek bij het godsdienstonderwijs. Maar dat is niet de oorspronkelijke beteekenis. Het woord C. beteekent van ouds het mondeling onderwijs aan den Catechumeen* gegeven en duidde geen boek aan. Ook is de vraagvorm daarbij geen vereischte.
In de oudheid werden de vragen omgekeerd gedaan door den leerling en beantwoord door den catecheet*. De vorm van den dialoog, waarbij de leermeester vraagt en de leerling antwoordt, komt eerst op het einde der middeleeuwen voor den dag. De beteekenis van het boek voor godsdienstonderwijs krijgt C. eerst door Luther en de Hervorming. In den tijd der rationalisten, toen men veel hechtte aan het erotematisch* onderwijs had men op allerlei gebied leerboeken in den vorm van vraag en antwoord, die den naam C. droegen. De voornaamste C. zijn: die van Luther*, groote en kleine C. (1529), Brenz (1527), Canisius* (R.K. 1555), Emdensche C. (1546), Geneefsche C. (1636), Heidelbergsche C. van Zachar. Ursinus en Casp. Olevianus (1563), Rakausche C. (Sociniaansch, 1605), C. Romanus* (R.K. 1566).
