Carlisle - 1) stad in het Eng. graafschap Cumberland, gelegen dicht bij de Schotsche grens, op de plaats, waar de Eden voor zeeschepen bevaarbaar wordt; het is een belangrijk verkeersmiddelpunt, waar zich de spoorwegen uit het W. en Z. van Engeland vereenigen, om zich weer over Z.-Schotland te verdeelen; een andere belangrijke weg gaat door de laagte, dwars door het Penninisch gebergte naar Newcastle; in deze kloof bevindt zich de Pictenwal. C. heeft ± 47.000 inw.; een Gotische Kathedraal en verschillende andere kerken; een kasteel uit den tijd van Willem II; de oude vestingwerken zijn nu promenaden. Industrie van katoen en ijzer; zalmvisscherij op de Trent.
C. is het oude Luguvallium, een Romeinsch station in het land der Briganten; in de vroege Middeleeuwen hoofdstad van Cumbrië; herhaaldelijk door Noormannen verwoest; door Willem II herbouwd. In 1745 kwam het in handen van den Pretendent, Karei Eduard, maar werd door den hertog van Cumberland heroverd.
2) stad in den staat Pennsylvania, in ’t N.O. van de Vereenigde Staten; 10.000 inw. C. heeft een school voor Indianen met ongev. 1200 leerlingen uit verschillende stammen.
