Berlitz methode - een der vele oudere en nieuwere methoden, die, bij het onderwijs in de beginselen van een vreemde taal, uitsluitend van deze gebruik maken met terzijdestelling van de moedertaal. Zij werd uitgevonden door Maximiliaan Berlitz, een Wurtemberger, geb. in 1852, die zich in 1869 als taalleeraar in Amerika was gaan vestigen. Het streven der B.-m., evenals van alle z.g. directe of intuitieve methoden, is een rechtstreeksche associ atie tot stand te brengen tusschen de klanken van de vreemde taal en de bij den leerling aanwezige voorstellingen. Het gebruik van vertalingen of van woorden aan de moedertaal ontleend, is uitge sloten. Evenals het kind zijn m. t. leert op den schoot van zijn moeder; evenals een volwassene zich een v. t. eigen maakt in het buitenland, zoo moet ook de leerling de nieuwe taal aanleeren door de klanken en woorden, die hij hoort, na te bootsen en te herhalen, zonder de hulp in te roepen van een vertaling.
B. veroordeelt het gebruik van deze laatste om de volgende redenen: 1) bij het gebruik maken van de m. t. wordt aan deze een aanzienlijk deel van den tijd besteed, die voor het bestudeeren van de v. t. bestemd is; 2) zij, die geregeld van de v. t. in de m. t. vertalen, zullen steeds de neiging hebben om wat zij in de v. t. te zeggen hebben eerst in de m. t. te construeeren, waardoor eene afhan kelijkheid van deze laatste ontstaat, die een vlug en natuurlijk gebruik van de v. t. ernstig belemmert; 3) vele woorden, uitdrukkingen, zegswijzen, die de ééne taal eigen zijn, hebben geen aequivalenten in een andere; 4) de ervaring leert, dat een reiziger in betrekkelijk korten tijd een v. t. leert, door het eenvoudig gebruik, terwijl de leerlingen, die jaren lang vertalingen maken er niet in slagen hetzelfde resultaat te bereiken. — Alles is hier op het prak tisch en in de eerste plaats mondeling gebruik ge richt: geen theoretisch grammaticaal onderwijs; het gesproken woord gaat altijd het geschrevene vooraf; fouten worden niet herhaald uit vrees, dat het oor van den leerling eraan went; de woord voorraad wordt bijgebracht en uitgebreid met behulp van aanwezige voorwerpen en platen; het gebruiken van werkwoorden (staan, loopen, zitten, schrijven, slaan, de deur openen, enz.) wordt geleerd door de„ handeling uit te voeren of ze door gebaren aan te duiden. Naar B.’s meening zal, na verloop van ongeveer zes maanden, een leerling, die één uur les per dag neemt, zóó ver gevorderd zijn, dat hij een gesprek in de v. t. kan voeren en ze vlot kan schrijven. — De z. g. B.-scholen zijn talrijk in Amerika en in Europa. Men vindt ze ook in vele plaatsen van ons land. — Zie: R. Homer, l’ Ensei gnement des langues vivantes, Fribourg, 1901; Mare de Valette, la Méthoden socratique et la Méthode Berlitz. Périgueux, 1901.
