de vier Indonesische talen gesproken op Java. In tegenstelling tot de overige grote eilanden van Indonesië wordt het dichtbevolkte Java gekenmerkt door een geringe mate van taalverscheidenheid.
Er worden slechts vier, alle Indonesische talen gesproken, nl. Sundaas in het westelijk, niet aan de Javazee grenzende deel van het eiland ongeveer tot de lijn Krawang-Sutawangi-Banjar-Cilacap; Madurees dat behalve in Madura zelf ook gesproken wordt in Oost-Java in een betrekkelijk brede kuststrook zuidelijk van Madura; Javaans in geheel Midden-Java, het overige deel van Oost-Java en langs de noordkust van West-Java en tenslotte het Jakartaans-Maleis, dat zich zowel van het Sundaas als van het Javaans onderscheidt, al heeft het ook van beide veel overgenomen. Daarbij moet in aanmerking worden genomen dat een snel toenemend aantal Javanen zich bovendien vaardigheid heeft verworven in het Indonesisch (➝Maleis). Het Madurees dat in Oost-Java zich ten koste van het Javaans sterk verbreidt, wordt ook nog op enkele kleinere eilanden in de Javazee gesproken, terwijl het Javaans buiten Java ook in de Javaanse kolonisatiegebieden (Deli en vooral Zuid-Sumatra) wordt gebruikt. In Suriname hebben de in de periode 1890-1939 geïmmigreerde Javanen (ca. 40 000) eveneens hun taal bewaard. Op Java spreken velen twee of meer talen.
In de tot een metropool uitgegroeide hoofdstad Jakarta wordt naast het Indonesisch en Jakartaans, ook nog Sundaas en/of Javaans gesproken. Socio-linguïstisch gezien bestaat hier een uiterst complexe situatie.LITT. E.M.Uhlenbeck, A critical survey of studies on the languages of Java (Bibliographical series 7, Kon. Inst. v. Taal-, Landen Volkenkunde, 1964).
