een inham van de vm. Zuiderzee, die oorspronkelijk diep in de prov.
Noord-Holland doordrong. Een ca. 6 km brede duinstrook (bekend als Holland op zijn smalst) scheidde het IJ van de Noordzee. Het IJ is in 1865-73 ingepolderd (→IJpolders), met uitzondering van het Afgesloten IJ, dat van de Zuiderzee gescheiden werd door de dam tussen Paardenhoek en Schellingwoude met de daarin gelegen Oranjesluizen. Het gedeelte tussen Oranjesluizen en Noordzeekanaal is het huidige IJ, ook bekend als Stadswater van Amsterdam. Amsterdam-Noord en het centrum worden door het IJ gescheiden, maar via twee tunnels (Utunnel en Coentunnel) en pontveren met elkaar verbonden. Aan de noorden zuidzijde van het IJ liggen diverse havens met entrepots, scheepswerven, droogdokken en vele industrieën.
