o. (-n, -s), een theoretische constructie die het meest typerende uit complexen van sociale verschijnselen licht en in een begrip vastlegt.
(e) Men kan spreken van het ideaaltype de gilden, ook al zijn er b.v. naar plaats en tijd sterk uiteenlopende gilden geweest, als men daaronder verstaat beroepsverenigingen met interne verordenende bevoegdheid aangaande de inkoop van grondstoffen, aard der bewerkingen, kwaliteit, prijs, zomede omvang en aard van het personeel in dienst van de betrokken meesters. Zon ideaaltype ontdoet zich van wat voor een bepaald sociologisch onderzoek niet relevant is; distantieert zich dus enigermate van de historische werkelijkheid, maar onderhoudt tegelijkertijd voldoende contact met die werkelijkheid om haar in een zinvolle methodiek te analyseren. Een gevaar van het ideaaltype als sociologisch model is, dat zij aanzet tot het weglaten van materiaal dat de werkhypothese niet ondersteunt. Het is als methode het bruikbaarst voor voltooide, cultureel en historisch duidelijk te lokaliseren sociale verschijnselen omdat dan de voor een dergelijke zienswijze nodige standpuntbepaling èn het minst wordt beïnvloed door een actuele betrokkenheid èn het meest aan feitelijke informaties kan worden getoetst. Voor de uitwerking en toepassing van het ideaaltype heeft vooral de Duitse socioloog Max ➝Weber veel gedaan.
LiTT. J.C.McKinney, Constructive typology and social theory (1966).
