o., (ook: gegist bestek), navigatiebestek zonder gebruik van astronomische waarnemingen en/of van radiohulpmiddelen.
(e)Sportvliegers in vliegtuigen met een eenvoudige uitrusting moeten voor gisbesteknavigatie (deadreckoningnavigatie), om de gewenste grondkoers aan te kunnen houden, allereerst de opstuurhoek (➝ drift) bepalen. De daaruit volgende ‘stuurkoers’ kan men echter niet als kompaskoers gebruiken:
1. het magnetische noorden valt niet met het geografische noorden samen; de hoek tussen het magnetische noorden en het geografische noorden, gevormd vanuit een bepaalde plaats op het aardoppervlak, wordt variatie genoemd;
2. de kompasnaaldaanwijzing wijkt, door storende invloeden van en uit het vliegtuig, van de richting van het magnetische noorden af; deze afwijking wordt deviatie genoemd. De variatie noemt men oostelijk (+), dan wel westelijk (—), als het magnetische noorden oostelijk resp. westelijk van het geografische noorden is gelegen. De deviatie noemt men oostelijk (+), dan wel westelijk (—), als de aanwijsrichting van de kompasnaald oostelijk, resp. westelijk van de richting van het magnetische noorden afwijkt. De deviatie wisselt in grootte naar gelang de voorliggende koers van het vliegtuig. Zij wordt op de grond bepaald door het vliegtuig met zijn langsas in verschillende op het magnetische noorden betrokken richtingen te zetten en telkens de aanwijzing van de kompasnaald te noteren. De algebraïsche som (de optelling met inachtneming van de tekens) van variatie en deviatie noemt men de miswijzing van het kompas.
Om de kompaskoers te verkrijgen, moet de vlieger deze miswijzing van het kompas aftrekken van de ‘stuurkoers’, daarbij rekening houdend met het teken van de miswijzing. Voor de berekeningen, gebruikte de vlieger meestal een speciale rekenschijf of -lineaal.
gisbestek. Voorbeeld van berekening grondkoers 70° opstuurhoek 8° 36'
+ ‘stuurkoers’ 78° 36'
variatie —7° deviatie bij stuurhoek 78° 36' +5° miswijzing = variatie + deviatie = (-7°) + (+5°) = -2° kompaskoers = ‘stuurkoers’ — miswijzing =
78° 36' (-2°) = 80° 36'
