onderwijs gegeven soms in boekvorm, soms met behulp van een machine, waarbij een vast programma wordt gevolgd. De leerstof is in kleine stukjes verdeeld, waarover direct een vraag, in het programma opgenomen, wordt gesteld.
De leerling geeft een antwoord en controleert zelf aan het antwoord, eveneens in het programma gegeven, of dit goed is; daarna gaat hij over tot de volgende stap of schakel. Al naar de begaafdheid van de leerlingen kunnen de schakels groter of kleiner worden genomen. Zo is het mogelijk het programma aan te passen aan de leerling, die in eigen tempo de stof kan verwerken, voor een groot deel zonder de voortdurende hulp van de leraar.Er bestaan verschillende manieren om een geprogrammeerde instructie te maken. De meest eenvoudige vorm is het lineair programma (met kleine schakels), ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog B.F.>Skinner; informatie en opdrachten moeten hier in een vaste volgorde worden doorgewerkt, zonder zijsprongen. Een tweede grondtype is het vertakte programma, gebaseerd op ideeën van de Amerikaan Norman Crowder. De techniek van de vragenbeantwoording is hier anders: bij Skinner dienen alle antwoorden door de leerling zelf geformuleerd te worden; in de Crowder-programma’s dient de gebruiker, na de opgaven bekeken te hebben, te kiezen uit een aantal mogelijke antwoorden (multiple choice-methode). Vertakte programma’s kennen diverse wegen waarlangs ze bestudeerd kunnen worden. De keuze-antwoorden bepalen welke route door het programma de gebruiker zal volgen.
Ook vertakte programma’s kunnen in de vorm van een boek worden uitgegeven; de antwoordmogelijkheden waaruit men moet kiezen, verwijzen dan naar verschillende pagina’s; wie het juiste antwoord kiest, vindt op de betreffende pagina een bevestiging van zijn correcte antwoord en mag verder gaan met het programma; kiest men een foutief antwoord, dan wordt op de betreffende pagina de fout toegelicht en de lezer uitgenodigd via een omweg nogmaals het probleem te bestuderen. In de lineaire programma’s probeert men het geven van een juist antwoord zoveel mogelijk te bevorderen; in de vertakte programma’s gaat men ervan uit dat de leerling ook van het maken van fouten kan leren.
LITT. E.Buter, Onderwijstechnologie (2 dln. 1974).
